Chính thức cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu thuốc lá điện tử

Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 173/2024/QH15, chính thức cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, vận chuyển, chứa chấp, và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng từ ngày 1/1/2025. Quyết định này nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, duy trì trật tự và an toàn xã hội.

Theo đó, mới đây Tổng cục Hải quan đã ban hành văn bản yêu cầu các Cục Hải quan trên toàn quốc ngừng thực hiện thủ tục hải quan đối với mọi loại thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, bao gồm cả linh kiện và nguyên liệu sản xuất. Lệnh này áp dụng từ ngày 1/1/2025, phù hợp với quy định tại Nghị quyết 173/2024/QH15.

Chính thức cấm thuốc lá điện tử tại Việt Nam.

 Theo các chuyên gia pháp lý, khi thuốc lá điện tử bị xếp vào danh mục hàng cấm, mọi hành vi liên quan đến sản xuất, buôn bán, hoặc sử dụng loại sản phẩm này đều bị xử lý nghiêm. Người vi phạm có thể bị phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự tùy theo mức độ và hậu quả.

Việc cấm thuốc lá điện tử được đánh giá là bước tiến quan trọng trong việc ngăn chặn tác hại của các chất gây nghiện mới, bảo vệ sức khỏe cộng đồng trước những rủi ro mà sản phẩm này gây ra, đồng thời hạn chế ảnh hưởng tiêu cực đến an toàn xã hội.

Tổng cục Hải quan yêu cầu các đơn vị trực thuộc thống kê toàn bộ số lượng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng còn tồn tại trong phạm vi quản lý, bao gồm linh kiện, nguyên liệu, bán thành phẩm, thành phẩm, phế liệu và phế phẩm. Các số liệu này phải được gửi về trước ngày 10/1/2025 để đề xuất biện pháp xử lý phù hợp.

Việc kiểm soát chặt chẽ các sản phẩm bị cấm là một phần trong nỗ lực của các cơ quan quản lý nhằm đảm bảo việc thực thi hiệu quả Nghị quyết 173. Đồng thời, các biện pháp xử lý sẽ được triển khai nhằm tránh tình trạng buôn lậu và tiêu thụ trái phép.

Lệnh cấm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng phản ánh quyết tâm của Chính phủ và Quốc hội trong việc đối phó với các sản phẩm gây hại sức khỏe. Việc thực thi nghiêm túc nghị quyết này không chỉ bảo vệ sức khỏe cộng đồng mà còn tăng cường an ninh và trật tự xã hội.

Theo Điều tra của Bộ Y tế, tỷ lệ hút thuốc lá điện tử ở người trưởng thành đã tăng 18 lần (từ 0,2% năm 2015 lên 3,6% năm 2020), tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử ở nhóm tuổi học sinh từ 13-15 tuổi là 3,5% (năm 2022).

Theo Bộ Y tế, chỉ tính riêng năm 2023, có hơn 1200 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử. Đáng nói, trong số đó xét nghiệm nhiều mẫu thuốc lá điện tử của bệnh nhân cho kết quả dương tính với ma túy. Số lượng người sử dụng thuốc lá điện tử ngày càng tăng kéo theo hàng loạt hệ lụy về sức khỏe và kinh tế.

Thuốc lá điện tử nguy hiểm thế nào?

Thuốc lá điện tử (e-cigarette) vốn được quảng cáo như một giải pháp thay thế an toàn hơn cho thuốc lá truyền thống. Tuy nhiên, thực tế lại hoàn toàn khác. Ngày càng có nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng thuốc lá điện tử không hề vô hại, mà còn gây ra hàng loạt tác động tiêu cực đối với sức khỏe người dùng, đặc biệt là các vấn đề về hô hấp, tim mạch và thần kinh.

Một trong những tác hại rõ rệt nhất của thuốc lá điện tử là ảnh hưởng xấu đến hệ hô hấp. Các nghiên cứu đã chứng minh rằng việc hít phải các chất hóa học có trong hơi thuốc điện tử có thể gây viêm phổi, hen suyễn và các bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính.

Trong vài năm gần đây, số lượng ca mắc bệnh phổi liên quan đến thuốc lá điện tử, được gọi là EVALI, đã tăng mạnh, trong đó có nhiều trường hợp tử vong. Dù thuốc lá điện tử không sinh ra khói như thuốc lá truyền thống, nhưng các hóa chất độc hại trong hơi vẫn dễ dàng đi vào phổi và gây tổn thương.

Thuốc lá điện tử còn làm tổn thương hệ tim mạch. Thành phần chính trong dung dịch thuốc lá điện tử là nicotine, một chất gây nghiện mạnh, có khả năng làm tăng huyết áp, gây rối loạn nhịp tim và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch. Những người sử dụng thuốc lá điện tử thường xuyên sẽ gặp phải các vấn đề như huyết áp cao, nhịp tim không ổn định và nguy cơ bị đột quỵ. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng nicotine có tác dụng làm co thắt mạch máu, dẫn đến sự suy giảm lưu lượng máu và tăng cường gánh nặng cho hệ tim mạch.

Bên cạnh đó nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, thuốc lá điện tử còn gây hại cho hệ thần kinh, đặc biệt là ở thanh thiếu niên. Nicotine có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của não bộ, gây suy giảm khả năng nhận thức và trí nhớ.

Các nghiên cứu cho thấy thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử dễ gặp phải các vấn đề tâm lý như lo âu, trầm cảm và tăng nguy cơ mắc các rối loạn thần kinh. Hơn nữa, nicotine là một chất gây nghiện mạnh, khiến người dùng dễ dàng trở thành con nghiện, dẫn đến việc sử dụng lâu dài và khó từ bỏ.

Một trong những vấn đề lớn nhất là sự gia tăng tỉ lệ người nghiện nicotine, đặc biệt là ở giới trẻ. Thuốc lá điện tử có nhiều hương vị hấp dẫn, dễ dàng thu hút người sử dụng, đặc biệt là những người chưa từng hút thuốc lá. Điều này dẫn đến việc trẻ em và thanh thiếu niên tiếp cận với nicotine một cách dễ dàng hơn, tạo ra một thế hệ mới bị nghiện sớm. Bên cạnh đó, thuốc lá điện tử còn gây ô nhiễm môi trường khi các thiết bị và dung dịch thải ra không thể tái chế, tạo thành gánh nặng cho hệ thống xử lý rác thải.

Để giảm thiểu tác hại của thuốc lá điện tử, nhiều quốc gia đã thực hiện các biện pháp mạnh mẽ. Một trong số đó là cấm sản xuất, kinh doanh và sử dụng thuốc lá điện tử. Quốc hội Việt Nam đã thông qua Nghị quyết 173/2024/QH15, quy định việc cấm thuốc lá điện tử từ năm 2025, nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Ngoài việc cấm, các cơ quan chức năng cũng cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục người dân về tác hại của thuốc lá điện tử, đặc biệt là đối với giới trẻ. Đồng thời, việc tăng cường kiểm soát và xử lý các hành vi buôn bán thuốc lá điện tử trái phép cũng đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn sự phát triển của loại sản phẩm này.

Việc cấm sử dụng thuốc lá điện tử là một bước đi đúng đắn để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ. Để giảm thiểu những tác hại này, cần có sự hợp tác từ các cơ quan chức năng, doanh nghiệp và toàn xã hội. 

Theo Nghị định 98/2020/NĐ-CP, mức phạt hành chính đối với hành vi buôn bán thuốc lá điện tử có thể dao động từ 1 - 100 triệu đồng, tùy thuộc vào giá trị hàng hóa và mức độ vi phạm. Người thực hiện các hành vi sản xuất, buôn bán, vận chuyển hoặc tàng trữ các sản phẩm này cũng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại điều 190, 191 Bộ luật hình sự 2015. Hình phạt gồm phạt tiền từ 100 triệu đồng đến 3 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 1 - 15 năm.

Đối với pháp nhân vi phạm, mức phạt có thể từ 1 - 9 tỷ đồng, đình chỉ hoạt động từ 6 tháng đến 3 năm, hoặc thậm chí đình chỉ vĩnh viễn nếu vi phạm gây hậu quả nghiêm trọng. Bên cạnh đó, các cá nhân, tổ chức vi phạm còn có thể bị áp dụng các hình phạt bổ sung như tịch thu tang vật, tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề từ 3 - 6 tháng; buộc tiêu hủy tang vật và nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm.

Người sử dụng sẽ bị xử phạt hành chính theo quy định tại Điều 23, Nghị định 144/2021/NĐ-CP. Theo đó, người sử dụng thuốc lá điện tử trái phép có thể bị phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 1 - 2 triệu đồng.