Trong nỗ lực thúc đẩy bình đẳng giới, có nhiều vấn đề không chỉ nằm ở những hành vi công khai mà còn len lỏi qua những định kiến tinh vi trong đời sống xã hội. Theo bà Mia Nguyễn, nhà tâm lý trị liệu, Giám đốc điều hành Văn phòng tâm lý Ladies of Vietnam TP.HCM, chia sẻ tại hội thảo về việc nâng cao kiến thức và kỹ năng trong truyền thông với một số vấn đề có sự nhạy cảm giới do Hội Bảo vệ Quyền trẻ em TP.HCM phối hợp Cục Bà mẹ và Trẻ em – Bộ Y tế và Tổ chức Save the Children International tổ chức chiều 08/12/2025 tại TP.HCM, thì báo chí, truyền thông cũng có một phần trách nhiệm trong việc hình thành những chuẩn mực giới trong xã hội, và những thông tin này tác động rất nhiều đến cả một thế hệ, đến những bạn trẻ, và đến những người xem.

Chuyên gia Mia Nguyễn chia sẻ tại hội thảo

Những niềm tin mặc định về vai trò của người nam và người nữ, chẳng hạn như tin rằng phụ nữ phải lo việc nhà hay đàn ông phải là trụ cột, là những định kiến ngầm truyền tải thông tin về cách người ta phải thể hiện giới của mình trước cộng đồng. Chuyên gia về giới và bình đẳng giới, TS. Nguyễn Hiệp Trí đã chỉ ra rằng truyền thông tiếp thị có sức mạnh lan tỏa rất mạnh và nhiều chiến dịch tiếp thị đã vô tình khắc sâu định kiến giới, chẳng hạn như hình ảnh máy giặt toàn phụ nữ hay bếp điện toàn phụ nữ. Điều này khiến định kiến phân công lao động theo giới vô tình càng trở nên mạnh.

Ngay cả những thông điệp nghe có vẻ tích cực cũng có thể chứa đựng định kiến. Ông Trí nêu ví dụ về câu quảng cáo “Tết này chồng vui cùng vào bếp” và phân tích rằng điều đó có nghĩa là “vui mới vào, không vui là khỏi”. Ông Trí cho rằng đây là một thông điệp không tốt. Những thông điệp như này đặt ra những khuôn mẫu định kiến về giới.

Sự lặp lại những vi phạm vi mô (micro-aggressions) như ngôn ngữ định kiến trên truyền thông, dù rất nhỏ nhưng tích tụ theo thời gian, sẽ dẫn đến một trạng thái căng thẳng ngầm. Bà Mia Nguyễn mô tả hiện tượng này là sang chấn nằm ẩn, một loại tổn thương đến từ những chi tiết rất nhỏ, lặp đi lặp lại hàng ngày, làm xói mòn lòng tự trọng, cảm giác an toàn và giá trị cá nhân.

Sự hiện diện của những định kiến này gây ra những hệ lụy sâu sắc về mặt tâm lý và xã hội. Việc người ta đặt những khuôn mẫu về giới, “nam phải như này và nữ phải như kia”, khiến cho rất nhiều người, bao gồm phụ nữ, cảm thấy bức bối giới hoặc phiền muộn giới vì họ không thấy hình bóng của mình trong những khuôn mẫu được chia sẻ. Khi không đạt được những chuẩn đó, ví dụ như phụ nữ phải đảm việc nhà, họ cảm thấy bị căng thẳng.

Trong lĩnh vực gia đình, ông Trí cho rằng bình đẳng giới tối thiểu phải là bình đẳng về trách nhiệm. Ông Trí khẳng định việc phân công công việc nhà nên được thực hiện một cách hợp lý và dựa trên sự bận rộn, không nên máy móc.

Về mặt pháp lý, Việt Nam đã có những quy định chặt chẽ. Hiến pháp quy định mọi người đều bình đẳng trước pháp luật và không ai bị phân biệt đối xử. Ông Trí nhắc nhở rằng Việt Nam là thành viên của các công ước quốc tế như Công ước CEDAW hay Cương lĩnh hành động Bắc Kinh, nghiêm cấm phân biệt đối xử về giới. Đặc biệt, quảng cáo có nội dung định kiến giới sẽ bị xử phạt hành chính với mức phạt rất cao, 30 triệu đồng, theo Nghị định 125/2021.

Một thông điệp truyền thông có thể chữa lành nhưng cũng có thể gây ra căng thẳng và sang chấn tâm lý nằm ẩn. “Vì thế, trách nhiệm của người đưa làm truyền thông là không gây hại và gây tổn thương về giới”, bà Mia Nguyễn kêu gọi.