Theo Bộ Tư lệnh châu Âu của Mỹ, do bị va chạm vào cánh quạt nên các phi công điều khiển từ xa của máy bay không người lái này buộc phải cho nó xuống vùng biển quốc tế.

Đây không phải là lần đầu tiên máy bay không người lái MQ-9 Reaper bị rơi, cũng không phải là lần đầu tiên lực lượng Nga phá hủy một chiếc máy bay như vậy. Tuy nhiên, bất kỳ cuộc đối đầu nào giữa máy bay quân sự của hai quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân hàng đầu thế giới đều có thể trở nên căng thẳng.

Kể từ năm 2021, Hoa Kỳ đã đặt các máy bay không người lái MQ-9 Reaper ở Romania, một đồng minh NATO giáp với cả Ukraina và Biển Đen. Những chiếc Reaper này, cũng như những chiếc Reaper bay từ nơi khác, là một phần của nhiệm vụ giám sát trên không tổng thể do Mỹ và NATO thực hiện trước khi khi cuộc chiến xảy ra.

Điều gì đã xảy ra trên Biển Đen?

Thông tin cơ bản về vụ việc như sau: "Máy bay MQ-9 của chúng tôi đang thực hiện các hoạt động thường lệ trong không phận quốc tế thì bị một máy bay Nga chặn và đâm trúng, dẫn đến một vụ tai nạn và chiếc MQ-9 bị mất hoàn toàn", Không quân Mỹ cho biết.

Tướng James B. Hecker, chỉ huy Lực lượng Không quân châu Âu và châu Phi, trong một tuyên bố về vụ việc cho biết: "Trên thực tế, hành động không an toàn và thiếu chuyên nghiệp này của người Nga đã suýt khiến cả hai máy bay gặp nạn. Máy bay của Mỹ và đồng minh sẽ tiếp tục hoạt động trong không phận quốc tế và chúng tôi kêu gọi người Nga hành xử một cách chuyên nghiệp và an toàn".

Đây là ngôn từ nhấn mạnh vụ việc là một sai lầm hoặc hành động cố ý của hai phi công Su-27 Nga.

Đáng chú ý, việc mất một chiếc Reaper không phải là một yêu cầu đối đầu trực tiếp hơn giữa Hoa Kỳ và Nga, ngay cả khi Mỹ hỗ trợ Ukraina bằng nguồn cung cấp và thường là thông tin tình báo khi nước này chiến đấu chống lại Nga.

Trong những năm trước khi Nga tiến hành tấn công toàn diện vào Ukraina, máy bay phản lực Nga đã quấy rối máy bay Mỹ trên Biển Đen. Một điều khá phổ biến là tổ chức tư vấn RAND thậm chí đã công bố một nghiên cứu về loại tín hiệu mà Nga dự định gửi đi khi chặn máy bay ở gần nhưng không ở trong không phận Nga.

"Nhiều lần trước khi va chạm", theo Bộ Tư lệnh Châu Âu, "những chiếc Su-27 đã đổ nhiên liệu và bay phía trước chiếc MQ-9 một cách liều lĩnh, không thân thiện với môi trường và không chuyên nghiệp".

Bộ Quốc phòng Nga cũng đưa ra một tuyên bố về vụ việc, tuyên bố rằng Reaper đang bay mà không bật bộ phát đáp, rằng Reaper đang hướng tới biên giới Nga và chiếc máy bay đã tự rơi mà không có bất kỳ liên quan nào với máy bay phản lực của Nga.

Trong một cuộc họp báo vào chiều ngày 14 tháng 3, Thư ký Báo chí Lầu Năm Góc Pat Ryder lưu ý rằng, các phi công Nga đã bay gần máy bay không người lái trong 30 đến 40 phút trước khi va chạm khiến Reaper bị hư hại.

Khi được hỏi liệu máy bay không người lái có ở gần Crimea, một bán đảo trên Biển Đen từng là một phần của Ukraina cho đến khi Nga chiếm đóng vào năm 2014 hay không, Ryder chỉ nói rằng chuyến bay đang ở vùng biển quốc tế và hoàn toàn không thuộc bất kỳ lãnh thổ nào.

Ryder cũng không làm rõ khi được hỏi liệu Reaper có được trang bị vũ khí hay không, thay vào đó nói rằng nó đang thực hiện một nhiệm vụ ISR (tình báo, giám sát và trinh sát).

Tờ New York Times đưa tin rằng máy bay không người lái không được trang bị vũ khí, dẫn lời một quan chức quân sự.

MQ-9 Reaper là gì?

Reaper là một phương tiện bay không người lái có một động cơ đẩy. Nó được chế tạo bởi General Atomics, và là một sự phát triển của máy bay không người lái Predator, vốn bắt đầu như một máy bay trinh sát không vũ trang trước khi được điều chỉnh thành một máy bay ném bom vũ trang hạng nhẹ.

Reaper đi vào hoạt động từ tháng 10 năm 2007, và nó được thiết kế ngay từ đầu để mang vũ khí. Nó có thể mang gần 4.000 pound chất nổ, như bom dẫn đường bằng laser hoặc tối đa tám tên lửa Hellfire.

Chúng dài 36 feet từ đầu đến đuôi và có sải cánh dài 66 feet, và vào năm 2020 có giá khoảng 18 triệu USD mỗi chiếc.

Các phi công cất cánh và hạ cánh từ xa, Reaper có một camera hướng về phía trước, được gắn ở phía trước khung máy bay có hình que diêm.

Reaper cung cấp hình ảnh, video thời gian thực hữu ích bằng một ảm biến hoàn chỉnh với bộ chỉ định mục tiêu bằng laser, camera hồng ngoại và camera quang điện xoay bên dưới mặt trước của máy bay và được vận hành bởi một thành viên phi hành đoàn thứ hai trên mặt đất : người vận hành cảm biến.

Reaper có thể ở trên không ở độ cao lên tới 50.000 feet trong tối đa 24 giờ, với các phi hành đoàn từ xa hướng dẫn máy bay theo ca.

Khả năng chịu đựng lâu dài của Reaper, không chỉ vài giờ trên bầu trời mà còn khả năng hoạt động cách xa nơi nó cất cánh tới 1.150 dặm, cho phép nó... hoạt động trong một khu vực rộng lớn, tìm kiếm chuyển động có liên quan bên dưới.

Đây là một phần quan trọng trong hoạt động tác chiến của quân đội Mỹ ở Iraq và đặc biệt là Afghanistan, nơi Reaper vũ trang theo dõi những kẻ thù bị nghi ngờ

Mặc dù Reaper đã được sử dụng trong hơn một thập kỷ, nhưng chúng hầu như chỉ hoạt động trên bầu trời tương đối vắng bóng các mối đe dọa thù địch.

Tốc độ tối đa của Reaper chỉ là 276 dặm/giờ.

Nhiều máy bay không người lái của Mỹ đã từng bị bắn hạ

Sự cố nổi tiếng nhất về việc máy bay không người lái của Mỹ bị bắn hạ là việc Iran phá hủy một chiếc RQ-4 Global Hawk vào tháng 6 năm 2019.

Máy bay không người lái giám sát không vũ trang này đang hoạt động ở Vịnh Oman gần Eo biển Hormuz, một tuyến đường thủy có lưu lượng giao thông cao giáp biên giới Iran và Bán đảo Ả Rập.

Iran tuyên bố Global Hawk bị bắn hạ trong lãnh hải của Iran trong khi Mỹ lập luận rằng máy bay không người lái của mình đang hoạt động trong vùng biển quốc tế. Mặc dù cuộc khủng hoảng không leo thang ngoài việc phá hủy máy bay không người lái, nhưng vào thời điểm đó sự cố này sẽ kết thúc một cách bình lặng.

Ngoài ra, máy bay không người lái Reaper cũng đã từng bị chính quân đội Mỹ bắn hạ. Vào năm 2009, các phi công Mỹ đã mất quyền kiểm soát một chiếc MQ-9 Reaper ở Afghanistan, vì vậy một máy bay chiến đấu đã chủ động bắn hạ nó trước khi nó lao xuống lãnh thổ một quốc gia khác.

Vào năm 2017, lực lượng nổi dậy Houthi ở Yemen đã bắn hạ những chiếc Reaper của Mỹ bay qua nước này và vào năm 2019, một Reaper do quân đội Ý điều khiển cũng đã bị bắn hạ ở Libya.

Cuối cùng, việc các máy bay chiến đấu của Nga hạ gục Reaper vào ngày 14 tháng 3 dường như là một phần của các cuộc tuần tra quân sự thông thường. Giống như việc Hoa Kỳ phá hủy một khinh khí cầu giám sát ở Đại Tây Dương và điều thú vị nhất lúc này là không phải việc vì sao nó rơi mà là việc ai, Nga hay Mỹ, tiếp cận chiếc máyy bay này trước.

(Nguồn: Popsci)