Tại Việt Nam, bệnh lý về đường hô hấp đang có tỷ lệ người mắc cao nhất (17,3%) trong cơ cấu 5 bệnh tật tại Việt Nam, và có tỷ lệ tử vong đứng thứ 2 (16,9%) sau bệnh hệ tuần hoàn. Chất lượng không khí suy giảm trầm trọng, khí hậu biến động thất thường khiến tỉ lệ người dân mắc các bệnh đường hô hấp ngày càng tăng.

Việc sử dụng các thuốc tây y, hoặc kháng sinh chống bội nhiễm đem lại hiệu quả điều trị nhanh chóng. Tuy nhiên, bệnh đường hô hấp thường tái nhiễm nhiều lần trong năm, gây ra tình trạng kháng thuốc ở người bệnh. Ngoài ra, sử dụng thuốc tây y thường xuyên khiến cơ thể mệt mỏi, và gây ra một số tác dụng phụ lên dạ dày, gan thận…

Do vậy, việc nghiên cứu tìm ra thuốc có nguồn gốc từ dược liệu với hoạt tính chữa bệnh cao ít tác dụng phụ là hết sức cần thiết.

cây sâm đại hành

Từ xưa, y học cổ truyền Việt Nam cũng như ở Trung Quốc và Hàn Quốc đã biết sử dụng cây rẻ quạt và sâm đại hành điều chế thuốc dạng sắc, hoặc tán bột làm thành viên ngậm để chữa các bệnh viêm nhiễm. Đặc biệt là các bệnh viêm họng, long đờm, viêm nướu lợi, viêm thanh quản, viêm amidan có mủ, ho nhiều đờm, đau sưng răng miệng...

cây rẻ quạt

Từ thành công của 3 đề tài nghiên cứu các cấp, cùng với việc kế thừa, phát triển từ kiến thức y học cổ truyền, PGS.TS Lê Minh Hà (Viện Hóa học các hợp chất thiên nhiên, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) đã thành công trong việc tạo ra chế phẩm TECAN chiết xuất từ thân rễ rẻ quạt chứa các hoạt chất tectorigenin và tectoridin với 4 tác dụng phối hợp nổi trội là kháng viêm, giảm ho, giảm đau, long đờm và chế phẩm có tính an toàn cao (kết quả này được công bố trên Tạp chí Dược liệu, 2012).

Không dừng lại ở đó, PGS.TS Lê Minh Hà và các cộng sự tiếp tục phát triển các kết quả nghiên cứu về cây Sâm đại hành và tìm ra một hoạt chất mới có tác dụng kháng viêm khá mạnh. Kết quả nghiên cứu này đã được Cục Sở hữu trí tuệ Việt nam cấp bằng sáng chế theo Quyết định số 14286/QĐ-SHTT ngày 09.03.2015., tên sáng chế: Hợp chất (3S)-dihydroeleutherinol-8-O-β-D-glucopyranozit và phương pháp phân lập hợp chất này từ thân rễ cây Sâm đại hành (Eleutherine bulbosa ).

PGS. TS Lê Minh Hà và bằng độc quyền sáng chế.

Gần đây nhất tháng 6/2019, sáng chế này của PGS.TS Lê Minh Hà và cộng sự đã giành được giải vàng tại Triển lãm Quốc tế về sáng chế của phụ nữ lần thứ 12 (KIWIE 2019) tại Hàn Quốc.

Các kết quả nghiên cứu khoa học đạt được ở trên là cơ sở để PGS.TS Lê Minh Hà và cộng sự phát triển thành sản phẩm thuốc ho thảo dược phối hợp rẻ quạt và sâm đại hành.

Sơ đồ quy trình công nghệ điều chế thuốc ho thảo dược:

 Sản phẩm cuối cùng có thể đóng viên nang cứng, 30 viên/lọ hoặc siro và cốm cho trẻ em. Với liều dùng từ 4 – 6 viên/ ngày, chia 2 lần sau ăn tùy lứa tuổi và tình trạng bệnh.

Sản phẩm là sự phối hợp các nhóm hoạt chất chính được chiết xuất từ thảo dược rẻ quạt và sâm đại hành, có tác dụng hỗ trợ điều trị được một số bệnh viêm đường hô hấp trên như: viêm mũi họng, viêm amidan, viêm khí quản, viêm thanh quản, khản tiếng, ho, ho có đờm.

Sản phẩm có 4 tác dụng đồng thời: giảm đau, kháng viêm, giảm ho, long đờm và hạn chế việc sử dụng kháng sinh cũng như các thuốc giảm ho, giảm đờm tân dược đi kèm.

Sản phẩm không gây mệt mỏi như khi dùng thuốc kháng sinh, thuốc tân dược và an toàn có thể dùng cho trẻ em.

PGS.TS Lê Minh Hà và sản phẩm thuốc ho tại Triển lãm Quốc tế về Sáng chế của phụ nữ, tổ chức tại Seoul, Hàn Quốc  vào tháng 6 năm 2019.

Với những giá trị khoa học và ưu điểm của công nghệ sản xuất thực phẩm chức năng ho thảo dược từ Sâm Đại hành và Rẻ quạt  của PGS. TS. Lê Minh Hà đã đáp ứng được nhu cầu cấp thiết hiện nay,  Dự án “hỗ trợ thương mại hóa công nghệ của Hội Nữ trí thức Việt Nam” của Trung tâm Ứng dụng KHCN và Khởi nghiệp do Bộ KH&CN phê duyệt tại Quyết định số 1670/QĐ-BKHCN ngày 18/6/2018 đã lựa chọn công nghệ này để hỗ trợ thương mại hóa. Dự án đã hỗ trợ PGS.TS. Lê Minh Hà tham gia Triển lãm Quốc tế về Sáng chế của phụ nữ do tổ chức WIPO, Cục sở hữu trí tuệ Hàn Quốc tài trợ và Hội Phụ nữ sáng chế Hàn Quốc là đơn vị tổ chức tại Seoul, Hàn Quốc  vào tháng 6 năm 2019. Tại đây, Sáng chế hợp chất 3S Elebosin và phương pháp phân lập hợp chất này từ thân rễ cây sâm đại hành của PGS.TS. Lê Minh Hà đã đoạt Huy chương Vàng. HEVIHO cũng là sản phẩm tiêu biểu được giới thiệu tại Triển lãm.