Theo tục lệ, vào ngày 23 tháng Chạp hàng năm, Táo Quân sẽ cưỡi cá chép lên chầu trời để báo cáo với Ngọc Hoàng về những việc tốt xấu của gia đình trong năm. Vì vậy, người dân thường làm lễ cúng Táo Quân và thả cá chép với mong muốn Táo Quân sẽ tâu những điều tốt đẹp về gia đình mình.

Việc thả cá chép vào ngày cúng ông Công ông Táo (23 tháng Chạp) là một phong tục truyền thống mang nhiều ý nghĩa sâu sắc trong văn hóa dân gian Việt Nam. Nó không chỉ đơn thuần là một hành động tín ngưỡng mà còn chứa đựng những giá trị nhân văn và triết lý sống tốt đẹp. 

Hình ảnh mâm cỗ cúng ông Công ông Táo với các lễ vật truyền thống như mũ áo, vàng mã, hoa quả... và đặc biệt là cá chép. Bàn thờ cúng ông Công ông Táo được bày biện trang trọng trong mỗi gia đình.

Cá chép được chọn làm phương tiện cho Táo Quân vì người xưa tin rằng cá chép là loài vật linh thiêng, có khả năng hóa rồng. Hình ảnh cá chép vượt vũ môn hóa rồng tượng trưng cho sự nỗ lực, kiên trì vượt qua khó khăn để đạt được thành công. Do đó, việc thả cá chép mang ý nghĩa tượng trưng cho việc "tiễn" Táo Quân về trời một cách thuận lợi và suôn sẻ.

Với mong muốn gửi gắm những điều tốt đẹp nhất đến ông Công ông Táo, người dân Hà Nội đã không ngần ngại dành thời gian đến các chợ để cẩn thận lựa chọn những chú cá chép đẹp khỏe nhất.

Với lòng thành kính, người dân nhẹ nhàng châm lửa vào mâm vàng mã, khói hương nghi ngút bay lên trời, mang theo những lời cầu nguyện chân thành, mong muốn ông Công ông Táo sẽ phù hộ cho gia đình một năm mới an lành, hạnh phúc.

"Cá hóa rồng" là một điển tích xuất phát từ truyền thuyết cá chép vượt Vũ Môn. Theo truyền thuyết, những con cá chép nào vượt qua được Vũ Môn (một thác nước lớn) sẽ hóa thành rồng. Hình ảnh này tượng trưng cho sự thay đổi, sự thăng tiến, từ một sinh vật bình thường trở thành một linh vật cao quý.

Khói hương nghi ngút, cùng với những tờ vàng mã bay lên trời, tạo nên một không khí linh thiêng, trang nghiêm.

Trong tục lệ thả cá chép ngày ông Công ông Táo, ý nghĩa "cá hóa rồng" được hiểu là sự mong ước những điều tốt đẹp sẽ đến với gia đình trong năm mới. Việc Táo Quân cưỡi cá chép hóa rồng về trời mang theo những báo cáo tốt đẹp sẽ mang lại may mắn, tài lộc và bình an cho gia chủ.

Sau khi thành tâm khấn vái, người dân đi đến các địa điểm nhẹ nhàng thả những con cá chép đỏ tươi xuống dòng sông, gửi gắm những lời cầu chúc tốt đẹp đến ông Công ông Táo.

Người dân tấp nập thả cá chép tại cầu Đông Trù, Long Biên, Hà Nội

Việc thả cá chép thể hiện lòng thành kính của gia chủ đối với các vị Táo Quân. Đây là một hành động thể hiện sự biết ơn đối với sự bảo hộ của các vị thần trong suốt một năm qua và cầu mong sự phù hộ trong năm mới.

Theo quan niệm dân gian, Táo Quân (gồm ba vị: Thổ Công, Thổ Địa, Thổ Kỳ) là các vị thần cai quản việc bếp núc và các hoạt động trong gia đình. Hằng năm, vào ngày 23 tháng Chạp, các Táo Quân sẽ cưỡi cá chép lên thiên đình để báo cáo với Ngọc Hoàng về những việc làm tốt xấu của gia đình trong năm vừa qua.

Trong cái lạnh buốt của buổi sớm, người phụ nữ khẽ đặt con cá chép xuống bờ sông. Nước mắt bà trào ra, Bà thầm thì khấn vái, mong chú cá chép của mình đừng chết vì sơ xuất của bà để cá chép trong túi bóng buộc chặt dẫn đế cá chép ngạt khí.

Nước mắt lưng tròng, người phụ nữ khấn vái, giọng nghẹn ngào: "Con xin lỗi ông Táo, đừng để con cá chép chết, con lạy ông, mong ông tha thứ cho con".

Sau một hồi thả ra chú cá đã từ từ bơi ra xa, bà vui mừng cúi đầu vái lạy, đôi mắt nhắm nghiền, thầm ước những điều tốt đẹp nhất sẽ đến với gia đình trong năm mới.

Nụ cười nở rộ trên gương mặt hiền hậu của bà khi chứng kiến chú cá chép mạnh khỏe bơi lội tung tăng. Bà cúi đầu vái lạy, lòng tràn đầy niềm tin vào một năm mới bình an, hạnh phúc.

Tại Cầu Long Biên, các tình nguyện viên đã có mặt từ sáng sớm

Các tình nguyện viên hỗ trợ người dân thả cá chép đúng cách không đổ từ trên cầu xuống sông

Phương tiện thả cá an toàn là dung thùng chậu kèm theo dây thừng thả nhẹ nhàng xuống sông

Những tấm biển nhắc nhở "Thả cá đừng thả túi nilon.... " được các tình nguyện viên đứng chốt nhiều nơi trên cầu

Tại các điểm thả các chép trên Hồ Tây, người dân được lực lượng chức năng chuẩn bị thùng nhựa to đựng cá chép rồi hỗ trợ người dân đưa cá ra Sông Hồng thả

Việc thả cá chép và các vật dụng hóa vàng xuống Hồ Tây quá nhiều gây ôm nhiễm hồ vì vậy các lực các chiến sĩ công an, dân phòng nhiệt tình hướng dẫn và hỗ trợ người dân không thả cá tại đây.

Người dân thả cá tuân thủ quy định lực lượng chức năng yêu cầu

Các em nhỏ được bó mẹ dẫn đi thả cá chép và kể về quan niệm thả cá ngày 23 tháng chạp

Đội thiện nguyên Tâm An thu gom các túi nilon của người dân thả cá chép

Sau khi đầy thùng các lực lượng chức năng tiến hành đổ bớt nước

Di chuyển các thùng đựng cá chép lên xe

Sau đó các lực lượng chức năng đem cá chép ra Sông Hồng thả hỗ trợ người dân

Việc thả cá chép ngày ông Công ông Táo không chỉ là một phong tục truyền thống mà còn là một nét đẹp văn hóa thể hiện lòng biết ơn, sự thành kính và ước vọng về một cuộc sống tốt đẹp hơn. Nó mang ý nghĩa sâu sắc về sự kết nối giữa con người với thế giới tâm linh, đồng thời thể hiện những giá trị nhân văn cao đẹp.