Sáng 6/6, Quốc hội bước vào phiên chất vấn và trả lời chất vấn dành cho 4 thành viên Chính phủ. Bộ trưởng Lao động, Thương binh và Xã hội (LĐTBXH) Đào Ngọc Dung là người đầu tiên đăng đàn.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Duy Thanh (Đoàn tỉnh Cà Mau) đặt câu hỏi cho Bộ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và xã hội Đào Ngọc Dung về việc, người Việt Nam thông minh và chịu khó nhưng làm thế nào để nâng sức lao động của người Việt Nam phát triển và thoát khỏi vùng chuẩn của khu vực ASEAN và ngang bằng các nước trên thế giới?

Trả lời đại biểu, Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho rằng, có nhiều nguyên nhân, trong đó hai yếu tố chủ đạo là vốn, công nghệ và kỹ năng, trình độ của lao động. "Tôi không đồng tình với một số người nói năng suất lao động Việt Nam thấp hơn một số nước xung quanh chúng ta như Lào, Campuchia" - Bộ trưởng nói.

Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung trả lời tại phiên chất vấn.

Năng suất lao động thấp do lực lượng lao động phân bố ở khu vực nông nghiệp cao, làm ra nhiều sản phẩm nhưng giá trị thương mại thấp. Ngoài ra, quy mô lao động Việt Nam lớn, một công việc san sẻ 2-3 người làm, dẫn đến tỷ lệ thất nghiệp thấp.

Bộ trưởng cho biết thời gian tới, thị trường lao động sẽ được cơ cấu lại; đồng thời cần nâng cao chất lượng bồi dưỡng nguồn nhân lực, hạn chế các ngành nghề thâm dụng lao động.

Bộ trưởng LĐTBXH thông tin trong quý I, thu nhập bình quân của người lao động đạt 7,9 triệu đồng/tháng. Trong đó, thu nhập các ngành thâm dụng như dệt may đạt 7,2 triệu đồng; chế biến gỗ đạt 7,4 triệu đồng; điện tử đạt 9 triệu đồng. Tình hình sản xuất kinh doanh sẽ còn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt với các ngành thâm dụng lao động như giày da, xuất khẩu. Tỷ lệ lao động thất nghiệp sẽ gia tăng, tuy nhiên không nhiều. Ông Dung cũng khẳng định tình trạng khó khăn này vẫn hoàn toàn có thể kiểm soát.

Theo Bộ trưởng Dung, cần tập trung phát triển sản xuất kinh doanh, tăng thu nhập của đời sống. Đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng nghề cho người lao động. Chăm lo đời sống phúc lợi, thiết chế, nhất là các thiết chế văn hóa, y tế, giáo dục dành cho phụ nữ, người thân trong gia đình. Tăng cường kết nối giới thiệu việc làm, liên kết vùng, liên kết doanh nghiệp, đào tạo…

Trả lời vấn đề lao động xuất khẩu ở một số thị trường bỏ trốn ở lại, Bộ trưởng Dung nhận định tình trạng này không bức xúc như giai đoạn năm 2017. Sau nhiều biện pháp ở cả chính quyền Việt Nam và nước bạn, tình trạng lao động ở Hàn Quốc hết hợp đồng không về nước giảm còn 24,6%, thuộc diện các quốc gia có tỷ lệ thấp.

Đại biểu Việt Nga (Hải Dương) đặt vấn đề số lao động đi nước ngoài làm việc tăng nhanh, tuy nhiên số lượng người bị lừa cũng rất cao.

Trước tình trạng này, Bộ trưởng Dung thông tin trong năm 2022, có khoảng 142.000 người lao động ra nước ngoài làm việc, tập trung ở các quốc gia Nhật Bản, Hàn Quốc, Malaysia. Ông nhìn nhận phần đông người lao động bị lừa khi đi theo các công ty "ma", không được cấp phép, có dấu hiệu lừa đảo.

Thời gian qua, các cơ quan chức năng đã giải quyết được 62 doanh nghiệp, thu hồi giấy phép của 4 đơn vị. Thời gian tới, cơ quan chức năng sẽ tăng cường thanh, kiểm tra công tác này. 

Bộ trưởng Dung nhận định "thị trường lao động ở Việt Nam còn non trẻ", song thời gian qua, đã có những bước hình thành và phát triển tương đối nhanh về cơ cấu, quy mô, sự phát triển.

Bộ trưởng Dung nhìn nhận thực trạng người lao động rút bảo hiểm xã hội một lần có chiều hướng gia tăng, đặc biệt trong năm 2022 và đầu năm 2023. Tình trạng này đã tạo sức ép lên hệ thống an sinh xã hội, ảnh hưởng đến mục tiêu bảo hiểm xã hội toàn diện.

Về đề xuất thành lập Quỹ hỗ trợ lao động mất việc, ông Dung cho biết sẽ "suy nghĩ thấu đáo", đồng thời đánh giá kỹ các tác động, hiệu quả. Bộ trưởng LĐTBXH đánh giá việc thành lập quỹ chỉ là một trong những giải pháp. Việc giải quyết tình trạng người lao động rút bảo hiểm đòi hỏi các đơn vị phải thực hiện nhiều giải pháp, nhất là tạo công việc có thu nhập tốt hơn, điều chỉnh phù hợp các chính sách.

Trước vấn đề chậm đóng BHXH, trốn đóng BHXH, Bộ trưởng Dung thông tin trong năm 2022, tổng số tiền chậm và trốn đóng BHXH là hơn 8.500 tỷ đồng, tăng 2,69% so với năm trước. Trong đó, hơn 26.000 đơn vị doanh nghiệp chậm và trốn đóng, ảnh hưởng đến 206.000 người lao động.

Để giải quyết, ông Dung cho biết sẽ chỉ đạo thực hiện theo nguyên tắc người lao động đóng đến đâu, thực hiện chính sách đến đó, tạo điều kiện cho người lao động ở các đơn vị mới được tiếp tục đóng hoặc bảo lưu.

Về xử lý các trường hợp trốn đóng BHXH, tạo hồ sơ giả, thu gom sổ bảo hiểm, ông Dung nhận định tình trạng này đã được xử lý quyết liệt. Do đó, tỷ lệ chậm đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp giảm chỉ còn hơn 3% trong năm 2022.

Do đó, đại biểu Lý Tiết Hạnh đặt câu hỏi, trong giai đoạn hiện nay, theo Bộ trưởng có cần gói hỗ trợ trực tiếp cho người lao động như đã hỗ trợ trong giai đoạn Covid-19 hay không?

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung thừa nhận, dù lao động có khoản tích lũy, nhưng thời gian qua đã sử dụng hết nên cuộc sống trở nên khó khăn. "Chúng tôi đang đánh giá đầy đủ, kỹ lưỡng thực trạng, dự báo chính xác từ nay đến hết năm và năm sau để có chính sách dài hạn và ngắn hạn" - Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nói, cho biết hiện chưa thể đưa ra chính sách cụ thể.