Ảnh minh họa: ITN

Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, cùng với Nghị quyết 193/2025/QH15 của Quốc hội về thí điểm cơ chế, chính sách đặc biệt đã tạo ra một luồng gió mới, từng bước kiến tạo hệ sinh thái đổi mới sáng tạo đồng bộ, khơi dậy tiềm năng phát triển mạnh mẽ cho khoa học công nghệ nước nhà.

Giới khoa học và các nhà quản lý đều đánh giá cao tầm nhìn chiến lược và những động thái quyết liệt này của Đảng và Nhà nước, kỳ vọng sẽ giải quyết những nút thắt, tạo đà cho khoa học công nghệ Việt Nam vươn lên một tầm cao mới.

"Luồng gió mới" cho nghiên cứu khoa học

Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Hồng Sơn, Giám đốc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, khẳng định Nghị quyết 57-NQ/TW là một "luồng gió mới" thực sự đối với lĩnh vực khoa học công nghệ, đặc biệt là trong nông nghiệp. Ông nhấn mạnh: "Nghị quyết 57-NQ/TW cùng với Nghị quyết 193/2025/QH15 đã mở ra không gian phát triển không giới hạn cho nông nghiệp nói chung và nghiên cứu khoa học nói riêng. Để ngành nông nghiệp có thể 'bứt phá', kết quả sản xuất hoàn toàn phụ thuộc vào khoa học công nghệ. Nếu thiếu khoa học công nghệ, chúng ta không thể tạo ra lực lượng sản xuất mới, tiên tiến để đạt được sự đột phá."

Tuy nhiên, GS.TS. Nguyễn Hồng Sơn cũng lưu ý rằng, để khoa học nông nghiệp tiếp tục tạo ra những bước đột phá mạnh mẽ, đưa Việt Nam từ một quốc gia xuất khẩu nguyên liệu thô trở thành một trung tâm sản xuất nông sản giá trị cao và bền vững, các cơ sở đào tạo và viện nghiên cứu cần phải đổi mới tư duy, kiến tạo những không gian sáng tạo để từng bước hình thành một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo đồng bộ.

"Vượt qua thung lũng chết" trong nghiên cứu

Đồng quan điểm, Giáo sư, Tiến sĩ Vũ Thị Thu Hà, Giám đốc Phòng Thí nghiệm trọng điểm công nghệ lọc, hóa dầu (Viện Hóa học công nghiệp Việt Nam, Bộ Công Thương), đánh giá rằng hai Nghị quyết trên đã tạo ra sự thay đổi đột phá trong nghiên cứu khoa học, đặc biệt là đã chạm đến vấn đề "thung lũng chết" - tình trạng các nghiên cứu khoa học sau khi hoàn thành không được thương mại hóa hoặc thiếu đầu tư để phát triển thành sản phẩm thực tế.

"Nghị quyết về khoa học và công nghệ đã chấp nhận rủi ro để nghiên cứu khoa học bước qua 'thung lũng chết' bằng cách đầu tư vào sản phẩm ở giai đoạn sơ khai nhất. Điều này sẽ giúp các đề tài nghiên cứu khoa học và công nghệ đi từ phòng thí nghiệm ra thị trường," GS.TS. Vũ Thị Thu Hà phân tích. Bà tin rằng đây là những chủ trương đúng đắn, tạo ra không gian sáng tạo trong nghiên cứu khoa học và sẽ góp phần thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển kinh tế - xã hội trong thời gian tới.

Tầm nhìn chiến lược và tháo gỡ "nút thắt"

Giáo sư, Tiến sĩ Trần Tuấn Anh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, nhấn mạnh rằng việc Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW thể hiện tầm nhìn chiến lược của Đảng khi đặt khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo vào vị trí trung tâm của quá trình phát triển đất nước, đặc biệt trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu.

"Nghị quyết cũng đề xuất các cơ chế, chính sách đột phá, ưu tiên và khuyến khích phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo như đầu tư tài chính, phát triển nhân lực chất lượng cao, cải cách hành chính và khuyến khích hợp tác công-tư," GS.TS. Trần Tuấn Anh cho biết. Tầm nhìn này hướng tới việc tháo gỡ các rào cản, vướng mắc trong nghiên cứu khoa học, tạo ra không gian sáng tạo và từng bước xây dựng một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, từ đó thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp và sáng tạo trong toàn xã hội.

Cùng với đó, Nghị quyết 193/2025/QH15 của Quốc hội đã cụ thể hóa nhiều cơ chế, chính sách đặc biệt, gỡ bỏ nhiều "nút thắt" và tạo ra không gian thuận lợi hơn cho nghiên cứu khoa học. Đặc biệt, việc chấp nhận rủi ro và đầu tư mạo hiểm trong nghiên cứu khoa học được kỳ vọng sẽ khuyến khích các nhà khoa học mạnh dạn khai phá những ý tưởng và hướng đi mới, mang tính đột phá cao.

Hướng nghiên cứu vào thực tiễn và tăng cường hợp tác

Với vai trò là một trong những viện nghiên cứu hàng đầu của cả nước, Giáo sư, Tiến sĩ Trần Tuấn Anh cho rằng điều quan trọng nhất hiện nay là hướng các nghiên cứu vào những vấn đề thực tiễn mà đất nước đang cấp thiết, như sử dụng hợp lý tài nguyên, phòng tránh thiên tai và bảo vệ môi trường, biến đổi khí hậu, công nghệ sinh học, nông nghiệp công nghệ cao, an ninh lương thực và phát triển bền vững, trí tuệ nhân tạo, năng lượng tái tạo, dữ liệu lớn và chuyển đổi số.

Bên cạnh đó, GS.TS. Trần Tuấn Anh cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc thúc đẩy hợp tác chặt chẽ giữa các viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp. Sự hợp tác này sẽ tạo ra một môi trường thuận lợi và thực tiễn hơn cho việc ứng dụng các kết quả nghiên cứu vào đời sống, góp phần hiện thực hóa mục tiêu đưa khoa học công nghệ trở thành động lực then chốt cho sự phát triển bền vững của Việt Nam.