Trang bị kỹ năng tự bảo vệ là hành trang quan trọng giúp trẻ an toàn trong thế giới hiện đại

Trong xã hội hiện đại, việc trang bị cho trẻ những kỹ năng sống để tự bảo vệ bản thân là vô cùng cấp thiết. Không chỉ dừng lại ở việc dạy con học tập, cha mẹ cần trở thành người hướng dẫn, giúp con hiểu về cơ thể mình, nhận biết giới hạn cá nhân, phòng tránh những nguy cơ xâm hại và quan trọng nhất là biết cách mạnh dạn nói “không” khi cần thiết.

Giáo dục giới tính và kiến thức về cơ thể cần được bắt đầu từ sớm, ngay từ khi trẻ 2–3 tuổi. Đây không phải là một chủ đề cấm kỵ mà là một phần quan trọng của việc nuôi dạy con cái.

Dạy trẻ gọi tên các bộ phận cơ thể: Bằng cách đơn giản và phù hợp với lứa tuổi, cha mẹ hãy giúp trẻ nhận biết và gọi đúng tên các bộ phận trên cơ thể, bao gồm cả những vùng riêng tư. Điều này giúp trẻ có vốn từ vựng cần thiết để giao tiếp và báo cáo khi có điều bất thường xảy ra.

Xác lập quyền sở hữu cơ thể: Trẻ cần được hiểu rằng cơ thể của mình là của riêng mình, không ai có quyền chạm vào, nhìn ngó hoặc bắt trẻ chạm vào người khác mà không có sự đồng ý của trẻ. Cha mẹ nên thường xuyên nhấn mạnh: “Cơ thể con là của con, không ai được phép chạm vào những vùng riêng tư mà không được con cho phép.”

Quy tắc “chạm an toàn” và “chạm không an toàn” hướng dẫn trẻ phân biệt các loại chạm: Chạm an toàn là những cái ôm, hôn từ ông bà, cha mẹ, anh chị em ruột, thể hiện tình yêu thương. Chạm không an toàn là những cái chạm khiến trẻ cảm thấy khó chịu, sợ hãi, hoặc những cái chạm vào vùng riêng tư mà không được phép. Trẻ cần biết rằng bất kỳ ai chạm vào vùng riêng tư đều là sai, dù đó là người quen hay người lạ.

Để phòng tránh xâm hại, trẻ cần được trang bị khả năng nhận diện những tình huống nguy hiểm và cách ứng phó phù hợp.

Quy tắc 5 ngón tay: Là công cụ hữu ích giúp trẻ hình dung mức độ thân mật trong các mối quan hệ: Ngón cái (ôm) dành cho người thân thiết nhất (bố mẹ, anh chị em ruột). Ngón trỏ (nắm tay) dành cho thầy cô, bạn bè thân, họ hàng. Ngón giữa (bắt tay) dành cho người quen biết. Ngón áp út (vẫy tay) dành cho người lạ. Ngón út (xua tay/bỏ chạy) dành cho người lạ có hành vi khiến trẻ cảm thấy không an toàn.

Không đi theo người lạ, không nhận quà của người lạ: Dạy trẻ tuyệt đối không nghe lời dụ dỗ, không nhận đồ ăn hay quà tặng và không đi theo người lạ dù có lời hứa hẹn hấp dẫn.

Không mở cửa cho người lạ: Khi ở nhà một mình, trẻ không được mở cửa cho bất kỳ ai lạ mặt.

Nhận biết người đáng tin cậy: Giúp trẻ phân biệt ai là người có thể giúp đỡ khi gặp nguy hiểm như công an, bảo vệ, thầy cô giáo, hoặc những người lớn đáng tin cậy khác.

Ghi nhớ thông tin quan trọng: Dạy trẻ ghi nhớ số điện thoại cha mẹ, địa chỉ nhà và các số khẩn cấp như 113, 114, 115.

Kỹ năng quan trọng: Dạy trẻ biết nói “không” là một kỹ năng sống còn, giúp trẻ tự chủ và bảo vệ bản thân trước những tình huống không mong muốn.

Luyện tập từ chối: Cha mẹ có thể tạo ra các tình huống giả định để trẻ luyện cách từ chối lịch sự nhưng kiên quyết. Ví dụ: “Nếu bạn rủ con đi chơi xa mà không có bố mẹ, con sẽ nói gì?”

Khuyến khích trẻ bày tỏ cảm xúc: Tạo môi trường an toàn để trẻ chia sẻ cảm xúc, lo lắng hoặc điều bất thường. Cha mẹ cần lắng nghe chân thành, không phán xét.

Dạy cách la hét và bỏ chạy: Trong trường hợp khẩn cấp, trẻ cần biết cách la lớn “Cứu cháu với!”, vùng vẫy và bỏ chạy đến nơi an toàn, tìm người giúp đỡ.

Tin vào cảm giác bản thân: Dạy trẻ tin vào linh cảm của mình. Nếu thấy bất an hoặc khó chịu với hành vi nào đó, trẻ có quyền nói “không” và rời khỏi tình huống đó.

Vai trò của cha mẹ người hướng dẫn và bảo vệ:  Việc giáo dục kỹ năng tự bảo vệ không phải là một cuộc trò chuyện duy nhất mà là quá trình liên tục, đòi hỏi sự kiên nhẫn và đồng hành từ cha mẹ.

Trò chuyện cởi mở và thường xuyên: Duy trì những cuộc trò chuyện về an toàn cá nhân một cách tự nhiên, phù hợp với độ tuổi.

Làm gương: Cha mẹ cần là hình mẫu trong việc tôn trọng ranh giới cá nhân và thể hiện sự tự tin khi từ chối điều không phù hợp.

Giám sát và đồng hành: Biết con đang ở đâu, làm gì, với ai. Có thể cài đặt ứng dụng định vị để tăng cường kiểm soát khi cần.

Tin tưởng con: Khi trẻ chia sẻ vấn đề, hãy tin tưởng và hỗ trợ kịp thời, thay vì nghi ngờ hay gạt đi.

Việc trang bị cho trẻ những kiến thức và kỹ năng tự bảo vệ bản thân chính là món quà quý giá nhất mà cha mẹ có thể dành tặng. Đó không chỉ là lá chắn vô hình trước những nguy cơ trong cuộc sống, mà còn là nền móng cho sự tự tin và trưởng thành của trẻ sau này.