Ngày 12/11/2024, trong Phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội sáng nay đã thu hút sự chú ý đặc biệt khi Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng trả lời chất vấn về những vấn đề nóng của ngành thông tin và truyền thông, đặc biệt là thách thức đối với báo chí trong bối cảnh bùng nổ thông tin trên mạng xã hội.

Bộ trưởng TTTT Nguyễn Mạnh Hùng. Ảnh: THQH.

"Báo chí cách mạng thì cách mạng phải nuôi"

Đại biểu Tạ Thị Yên (Điện Biên) đã đặt câu hỏi trực tiếp với Bộ trưởng: "Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt giữa báo chí truyền thống và mạng xã hội, ngoài việc tăng cường chất lượng, đẩy mạnh số hóa báo chí thì bài toán kinh tế báo chí, mô hình kinh doanh báo chí sẽ phải giải quyết như thế nào để báo chí truyền thống có thể cạnh tranh và tồn tại?"

Đại biểu Yên cũng chia sẻ thêm: "Kinh tế báo chí là ngành có thể tạo ra lợi nhuận lớn và là mũi nhọn của nhiều quốc gia, báo chí truyền thông trở thành ngành công nghiệp với quy mô sản xuất lớn, có sự hỗ trợ của công nghệ, kỹ thuật cùng các cơ chế, chính sách của Nhà nước."

Trả lời câu hỏi này, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng thẳng thắn: "Báo chí cách mạng thì cách mạng phải nuôi". Ông phân tích, trước đây khi kinh tế thị trường mới phát triển ở Việt Nam, quảng cáo chủ yếu tập trung trên báo chí. Tuy nhiên, sự xuất hiện của mạng xã hội đã làm thay đổi cục diện, chiếm đến 80% thị phần quảng cáo trực tuyến. Trong khi đó, số lượng cơ quan báo chí ngày càng tăng, lên đến hơn 800 cơ quan, khiến nguồn thu của báo chí bị thu hẹp đáng kể.

Về vấn đề này, Đại biểu Đỗ Chí Nghĩa (Phú Yên) đã tranh luận với Bộ trưởng cho rằng, "truyền thông chính sách là báo chí phải làm hiệu quả công tác này chứ không phải là nguồn để hỗ trợ cho báo chí sống được, tồn tại được".

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng giải thích, hiện nay khoảng 30% chi tiêu của các cơ quan báo chí là từ ngân sách, còn 70% do tự bươn chải. Ông đặt vấn đề: "Nhà nước làm truyền thông thì có chi trả, đặt hàng cơ quan báo chí không? Nếu Nhà nước nuôi toàn bộ cơ quan báo chí thì sẽ không phải chi trả. Nhưng hiện nay nhiều cơ quan báo chí tự lo cơ sở vật chất, chi thường xuyên... thì Nhà nước đặt hàng có ngân sách kèm theo là phù hợp".

Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông trả lời chất vấn trước Quốc hội. Ảnh: Quốc hội

"Nếu cứ chạy theo mạng xã hội, báo chí sẽ đứng phía sau"

Bộ trưởng nhấn mạnh: "Nếu cứ chạy theo mạng xã hội, báo chí sẽ đứng phía sau. Báo chí phải làm khác mạng xã hội, quay lại giá trị cốt lõi, dùng công nghệ số lấy lại trận địa, tăng số lượng độc giả, từ đó quảng cáo sẽ tăng lên."

Vậy báo chí cần làm gì để "khác biệt"? Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng, báo chí cần tập trung vào những giá trị cốt lõi: đưa tin xác thực, chính xác, khách quan, có trách nhiệm giải trình, đạo đức nghề nghiệp. Bên cạnh đó, cần phát huy thế mạnh phân tích, đánh giá, kể chuyện, dẫn dắt, định hướng xã hội.

Bộ trưởng cho biết, Chính phủ đã ban hành Chỉ thị về truyền thông chính sách, yêu cầu các bộ, ngành, địa phương coi truyền thông là việc của mình và có ngân sách chi cho truyền thông chính sách. Thực tế cho thấy, từ năm 2023, chính quyền các cấp đã tăng ngân sách đặt hàng cho báo chí.

Sắp tới, Luật Báo chí sẽ được sửa đổi theo hướng cho phép một số cơ quan báo chí lớn được kinh doanh nội dung trong lĩnh vực truyền thông. Đặc biệt, Nhà nước sẽ tập trung đầu tư cho 6 cơ quan báo chí chủ lực để trở thành "sức mạnh truyền thông", đồng thời xây dựng cơ chế đặc thù về kinh tế cho các cơ quan này.

Đại biểu Nguyễn Duy Thanh (Cà Mau) đặt câu hỏi về giải pháp quản lý mạng xã hội, chống tin giả, tin sai sự thật. Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, đây là vấn đề mang tính toàn cầu. Việt Nam đang hoàn thiện thể chế, trong đó quy định rõ trách nhiệm của các nền tảng mạng xã hội trong việc gỡ bỏ thông tin sai sự thật, thông tin xấu độc.

Trong bối cảnh mạng xã hội đang "lấy mất nghề của báo chí", Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, báo chí cần phải giữ vững "trận địa" của mình bằng cách quay về với giá trị cốt lõi, sử dụng công nghệ số để lấy lại trận địa, tăng số lượng độc giả.

Ông cũng cho rằng, báo chí cần phải định vị lại vai trò của mình, không chỉ trong không gian thực mà cả không gian mạng. Những thông tin từ báo chí phải định hướng được dòng chảy chính trên không gian mạng, với chất lượng tin tức và nội dung vượt trội.

Phiên chất vấn và trả lời chất vấn của Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đã góp phần làm rõ bức tranh toàn cảnh về báo chí Việt Nam trong thời đại số, với những thách thức, cơ hội và giải pháp. Thông điệp rõ ràng được gửi gắm: Báo chí cần phải chủ động đổi mới, sáng tạo, bám sát tôn chỉ mục đích, tận dụng công nghệ và sự hỗ trợ của Nhà nước để giữ vững vai trò quan trọng của mình trong xã hội.