Khi chiến tranh thương mại nổ ra, các công ty Trung Quốc đã tăng tốc đầu tư mạnh mẽ vào Đông Nam Á nhằm tránh thuế quan của Mỹ, tăng cường kinh tế cho các nước này nhưng cũng tăng nguy cơ tiếp xúc với Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Đầu tư trực tiếp nước ngoài mới của Trung Quốc vào Việt Nam, dựa trên các dự án đã được phê duyệt, đã tăng 5,6 lần so với năm ngoái lên 1,56 tỷ đô la từ đầu năm 2019 đến 20 tháng 5. Chỉ riêng tháng 1-tháng 4 đã vượt qua tổng số cả năm cho năm 2018. tiếp tục, Trung Quốc có thể dẫn đầu danh sách cả năm lần đầu tiên kể từ khi Việt Nam bắt đầu tiết lộ dữ liệu đầu tư nước ngoài theo quốc gia vào năm 2007.

Một người đàn ông làm việc tại một dây chuyền lắp ráp xe máy điện tại một nhà máy ở Việt Nam. Việt Nam chứng kiến ​​sự gia tăng các công ty Trung Quốc đang tìm cách di dời các hoạt động để tránh Mỹ. Ảnh: Reuters

Hàn Quốc đứng thứ hai trong năm nay với khoảng 1 tỷ USD chi tiêu được phê duyệt. Nhật Bản, nhà đầu tư hàng đầu trong năm 2017 và 2018, chỉ mới đạt khoảng 730 triệu USD trong các dự án.

Thái Lan cũng đã chứng kiến ​​sự gia tăng của dòng vốn Trung Quốc. Trong quý 1/2019, đầu tư trực tiếp nước ngoài được phê duyệt từ Trung Quốc đã tăng gấp đôi lên 29,3 tỷ baht (933 triệu USD), dữ liệu của chính phủ Thái Lan cho thấy.

Sự gia tăng đến khi thuế quan của Hoa Kỳ đã thúc đẩy các công ty Trung Quốc tìm kiếm các cơ sở sản xuất thay thế. Hơn 20 công ty Trung Quốc được liệt kê đã di chuyển hoặc mở rộng sản xuất ra nước ngoài hoặc công bố kế hoạch di dời kể từ năm ngoái.

Trung Quốc "đã thắt chặt liên kết đầu tư với phần còn lại của châu Á đang phát triển trong những năm gần đây, nhưng xu hướng dường như đã tăng tốc dưới cuộc xung đột thương mại", Ngân hàng Phát triển Châu Á viết trong một báo cáo tháng Tư.

Các doanh nghiệp này đặc biệt hướng về Việt Nam, do vị trí địa lý và lao động giá rẻ.

Một báo cáo của Nomura Holdings vào thứ Hai tuần trước đã gọi Việt Nam là nước hưởng lợi lớn nhất của cuộc chiến thương mại, với mức tăng kinh tế tương đương 7,9% tổng sản phẩm quốc nội 2019 dự kiến ​​trong quý đầu tiên của năm. Đài Loan đứng thứ hai với mức tăng 2,1% nhỏ hơn nhiều, trong khi Chile đứng thứ ba với 1,5%.

Nhưng sự thay đổi sản xuất có thể sẽ phải trả giá nếu xuất khẩu tăng khiến cho chính quyền Trump phàn nàn về sự mất cân bằng thương mại đang gia tăng, có thể phải tuân theo nhiều mức thuế hơn. Xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ đã tăng 28% trong năm trong năm tháng tính đến tháng Năm.

Đầu tư của Trung Quốc cũng tăng vọt ở Philippines, chủ yếu do sự tan băng ngoại giao dưới thời Tổng thống Rodrigo Duterte. Hai bên đã ký thỏa thuận hợp tác cho 29 dự án trong chuyến thăm Manila tháng 11 năm 2018 của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

Theo số liệu của chính phủ Philippines, Trung Quốc đã vượt Nhật Bản để trở thành nước xuất xứ hàng đầu về đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Philippines năm ngoái, với chi tiêu được phê duyệt tăng gấp 20 lần lên 50,7 tỷ peso (979 triệu USD).

"Tôi thấy mối quan tâm nhất định giữa các công ty Trung Quốc trong cuộc chiến thương mại", một giám đốc điều hành tại một công ty hậu cần cho biết. "Họ dường như đang chuẩn bị để di chuyển bất cứ khi nào họ cần."

Một công ty như vậy là Thâm Quyến H & T Intelligence Control, một nhà sản xuất điện tử có trụ sở tại tỉnh Quảng Đông. Công ty đã quyết định tại một cuộc họp hội đồng vào tháng trước để chi 5 triệu USD để thành lập một chi nhánh ở Việt Nam để có thể chuyển sản xuất các cơ chế điều khiển cho các thiết bị, trong số các sản phẩm khác.

"Chúng tôi đang mở rộng sang Việt Nam để toàn cầu hóa, nhưng điều đó cũng giúp chúng tôi tránh được những xung đột thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ", giám đốc của H & T Luo Shanshan nói.

GoerTek, công ty lắp ráp AirPods của Apple, đã được phê duyệt vào tháng 1 để xây dựng một nhà máy trị giá 260 triệu USD tại tỉnh Bắc Ninh.

Nhà sản xuất TV TCL có kế hoạch đưa một nhà máy trực tuyến tại Việt Nam vào khoảng tháng 9 có khả năng sản xuất 3 triệu chiếc mỗi năm. Truyền thông Việt Nam cũng cho biết Tập đoàn Lenovo đang xem xét xây dựng một nhà máy gần Hà Nội cho các bộ phận máy tính dành cho thị trường Mỹ.

Xu hướng này chỉ được dự đoán sẽ tăng tốc sau khi Washington tăng thuế đối với các sản phẩm Trung Quốc trị giá 200 tỷ USD, bao gồm cả đồ nội thất và thiết bị, lên 25% từ 10% vào ngày 10/5. Chính quyền Trump đang đe dọa một đợt thuế quan khác sẽ ảnh hưởng đến tất cả hàng xuất khẩu còn lại của Trung Quốc .

"Khi mức thuế ở mức 10%, chúng tôi có thể tăng giá từ 3 đến 5%, nhưng 25% là một cú hích lớn", đại diện một nhà sản xuất Trung Quốc cho biết.

Việc làm và đầu tư ở Trung Quốc có thể sẽ bị đè nặng nếu nhiều công ty rời khỏi đất nước này. Brooks Running, một thợ đóng giày người Mỹ thuộc sở hữu của Berkshire Hathaway của Warren Buffett, đã quyết định vào tháng 1 để chuyển sản xuất giày chạy từ Trung Quốc sang Việt Nam - một kế hoạch liên quan đến việc chuyển khoảng 8.000 việc làm vào cuối năm nay.