Mối quan hệ thương mại “bền chặt” của Trung Quốc với Nga có thể đưa nước này vào tình thế phải cung cấp sự trợ giúp về kinh tế và ngoại giao cho Moscow, khi nước này phải đối mặt với nhiều lệnh trừng phạt từ Mỹ và các đồng minh châu Âu về hành động gây hấn với Ukraina.

Nền kinh tế Trung Quốc phải đối mặt với tác động “hạn chế” và “tối thiểu” từ bất kỳ lệnh trừng phạt nào chống lại Nga sau khi Tổng thống Vladimir Putin chính thức công nhận hai khu vực ly khai ở miền đông Ukraina vào hôm 21/2, theo các nhà phân tích, Trung Quốc thậm chí có khả năng hưởng lợi từ một cuộc xung đột tiềm ẩn, bao gồm cả từ giá dầu rẻ hơn.

Việc Tổng thống Nga Vladimir Putin ngày 21/2 ký sắc lệnh công nhận độc lập của Cộng hòa Nhân dân Donetsk tự xưng và Cộng hòa Nhân dân Luhansk tự xưng, 2 khu vực ly khai gọi chung là Donbass ở miền Đông Ukraina.

Theo Reuters, với sắc lệnh trên, đây là lần đầu tiên Nga tuyên bố rằng họ không xem Donbass là một phần lãnh thổ của Ukraina. Điều đó có thể mở đường cho Moscow công khai gửi quân đội vào Donbass với lập luận là đồng minh giúp bảo vệ Donbass trước Ukraina.

Đồng thời, Nga có quyền xây dựng các căn cứ quân sự ở Donbass. Các bên cũng cam kết bảo vệ lẫn nhau và ký các thỏa thuận riêng biệt về hợp tác quân sự, công nhận biên giới của nhau.

Sự leo thang của cuộc khủng hoảng đã thu hút sự chú ý của quốc tế và các lệnh trừng phạt ngay lập tức từ Tổng thống Mỹ Joe Biden, người đã ký lệnh hành pháp ngăn chặn hoạt động kinh doanh của Mỹ tại các khu vực ly khai và cấm nhập khẩu tất cả hàng hóa từ các khu vực do phe ly khai do Nga hậu thuẫn kiểm soát.

Tác động đối với hợp tác kinh tế Nga-Trung sẽ khá hạn chế

Anna Kireeve - phó giáo sư tại Học viện Quan hệ Quốc tế Moscow

Anna Kireeve, phó giáo sư tại Học viện Quan hệ Quốc tế Moscow cho biết: “Tác động đối với hợp tác kinh tế Nga-Trung sẽ khá hạn chế, chủ yếu là do các lệnh trừng phạt của Mỹ nhắm vào các công ty kinh doanh với Donetsk và Lugansk”.

“Trung Quốc đã làm ăn với các công ty năng lượng của Nga bị nhắm vào các lệnh trừng phạt của Mỹ như Novatek và công thức mà hai bên sử dụng là hợp tác giữa các doanh nghiệp nhà nước và tài trợ của các ngân hàng quốc doanh, điều này giúp bảo vệ khỏi thiệt hại.
“Các biện pháp trừng phạt nhắm vào các ngân hàng Nga có thể khiến các ngân hàng Trung Quốc gặp khó khăn hơn trong việc tiến hành các hoạt động tài chính với họ, điều quan trọng hơn là phải thiết lập các kênh cấp làm việc giữa các khu vực ngân hàng để giảm thiểu thiệt hại và tăng tỷ trọng thương mại bằng tiền tệ quốc gia.

“Các biện pháp trừng phạt của phương Tây đối với xuất khẩu công nghệ cao sang Nga có khả năng thúc đẩy Moscow tìm kiếm hợp tác công nghệ cao hơn với Trung Quốc, mang lại cơ hội cho các dự án song phương sử dụng công nghệ của Trung Quốc”.

Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị đã "bày tỏ quan ngại" về cuộc khủng hoảng Ukraina, nhưng Bắc Kinh đã từ chối đưa ra quan điểm rõ ràng về vấn đề này, bất chấp sức ép từ Washington.  Anh, Pháp và Đức cũng đã đồng ý đáp trả bằng các biện pháp trừng phạt, có thể bao gồm việc loại trừ Nga khỏi dịch vụ nhắn tin tài chính SWIFT do Mỹ thống trị .

Shi Yinhong, giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Renmin và là cố vấn của Quốc vụ viện, nội các Trung Quốc cho biết: “Các biện pháp trừng phạt đối với Nga sẽ là chưa từng có và sẽ là trừng phạt tài chính.

“Thương mại của các công ty Trung Quốc với Nga sẽ bị ảnh hưởng, nhưng Trung Quốc khó có thể thách thức các lệnh trừng phạt của phương Tây. Trung Quốc sẽ giúp Nga bù đắp tác động theo cách gián tiếp. Ví dụ, một thỏa thuận vào ngày 18/2 về việc Trung Quốc mua than của Nga”.

Bắc Kinh đã có quan hệ thương mại mạnh mẽ với Moscow và nó có thể đáp ứng nhu cầu của Nga

Shalendra D. Sharma

Cả Trung Quốc và Nga đều bày tỏ quan tâm đến việc tránh phụ thuộc vào đồng đô la Mỹ. Theo một báo cáo của Hội đồng Đại Tây Dương vào tuần trước, chỉ hơn một nửa tổng kim ngạch xuất khẩu của Nga hiện được thanh toán bằng đô la Mỹ, cao tới 80% vào năm 2013.

“Tác động đối với Trung Quốc sẽ ở mức tối thiểu. Cho rằng đây không phải là một cuộc khủng hoảng mới, Bắc Kinh đã thận trọng tính toán các chi phí tiềm tàng của cuộc xung đột này. Các lệnh trừng phạt sẽ làm tổn thương Mỹ nhiều hơn, ”Shalendra D. Sharma, người đứng đầu lâm thời của khoa khoa học chính trị tại Đại học Lĩnh Nam của Hồng Kông, nói.

“Trung Quốc có thể giúp Nga cả về kinh tế và ngoại giao. Bắc Kinh đã có quan hệ thương mại mạnh mẽ với Moscow và nó có thể đáp ứng nhu cầu của Nga. "

Trong cuộc gặp giữa ông Tập và ông Putin, trước thềm Thế vận hội mùa đông Bắc Kinh, các nước đã đồng ý thỏa thuận để Nga cung cấp cho Trung Quốc 10 tỷ mét khối khí đốt mỗi năm.

Một tuyên bố chung sau đó cho biết các nước láng giềng “bước vào kỷ nguyên mới và phát triển bền vững toàn cầu”, đồng thời đưa vào danh sách các tài liệu liên quan đến khí tự nhiên, công nghệ, thương mại, tài chính, nông nghiệp và năng lượng xanh.

Nga là nhà cung cấp khí đốt lớn thứ ba của Trung Quốc và trước khi khủng hoảng Ukraina leo thang, Moscow đã tăng cường quan hệ với nền kinh tế số 2 thế giới đồng thời giảm bớt sự phụ thuộc vào các khách hàng năng lượng truyền thống của châu Âu.

Tuy nhiên, vẫn có những câu hỏi về tác động của các lệnh trừng phạt đối với thỏa thuận khí đốt mới được ký kết, vốn sẽ được thanh toán bằng đồng euro.

“Trung Quốc có thể lấy dầu với giá rẻ, vì Nga sẽ mất thị trường ở châu Âu. Vì vậy, giá thế giới có thể tăng, nhưng với Trung Quốc thì không. Đó là những gì đã xảy ra vào năm 2014, sau khi Nga chiếm Crimea ”, Tiến sĩ David Zweig, Giám đốc Công ty Tư vấn Xuyên Quốc gia Trung Quốc cho biết.

"Nếu sự suy giảm chung trên toàn cầu xảy ra, điều đó có thể làm tổn hại đến xuất khẩu của Trung Quốc."

Chen Fengying, thành viên cấp cao của Viện Quan hệ Quốc tế Đương đại Trung Quốc, một tổ chức tư vấn của chính phủ có trụ sở tại Bắc Kinh, kêu gọi chính phủ kiên nhẫn.

Bà cho biết tác động của cuộc xung đột đối với Trung Quốc đã được thể hiện trên thị trường chứng khoán trong nước khi những lo ngại về chiến tranh và sự phục hồi kinh tế toàn cầu nói chung đã tăng lên. Nhưng bà nói thêm rằng thương mại song phương sẽ không bị ảnh hưởng bất chấp các lệnh trừng phạt của phương Tây sắp xảy ra.

“Nhiều thỏa thuận Trung Quốc-Nga vẫn cần được thực hiện. Bà nói thêm: Thương mại và địa chính trị không nên lẫn lộn với nhau.
Căng thẳng địa chính trị đã làm gián đoạn thị trường dầu thô và nó có thể tác động đến Trung Quốc với tư cách là nhà nhập khẩu năng lượng lớn nhất thế giới, bà Chen nói thêm.

(Nguồn: South China Morning Post)