Cheo cheo 

Ngày 11/11, tạp chí khoa học Nature Ecology & Evolution đăng tải một video ghi lại hình ảnh của một con cheo cheo lưng bạc trong tự nhiên ở khu vực rừng Trường Sơn. Loài động vật được cho rằng đã tuyệt chủng ở Việt Nam gần 30 năm trước. Sự xuất hiện trở lại của loài cheo cheo nhanh chóng thu hút sự chú ý của nhiều nhà khoa học trong và ngoài nước.

Cheo cheo lưng bạc/ Ảnh: CNN

Cheo cheo lưng bạc - hay cheo cheo Việt Nam, tên khoa học là Tragulus versicolor - được nhìn thấy lần cuối cách đây hơn 25 năm bởi một nhóm các nhà nghiên cứu Việt Nam và Nga. 

Số lượng cheo cheo giảm dần theo thời gian và đến cuối thế kỷ 20 thì được cho là tuyệt chủng ngoài tự nhiên ở Việt Nam.

Theo Sách Đỏ Việt Nam (xuất bản năm 2007),  Việt Nam có 2 loài cheo cheo là cheo cheo Nam Dương (Tragulus javanicus) và cheo cheo na-pu (Tragulus napu).

Trước đây cheo cheo lưng bạc được xếp là một phân loài của cheo cheo na-pu. Tuy nhiên hiện nay, loài này đã được nâng cấp thành loài tách biệt. Cheo cheo lưng bạc thường hay được phát hiện ở khu vực Trung Trung Bộ, từ Đà Nẵng

Tuy nhiên, theo một số ý kiến, loài cheo cheo sống ở Việt Nam dưới tên gọi cheo cheo Nam Dương hiện giờ được xác định là loài cheo cheo nhỏ (Tragulus kanchil), tách khỏi cheo cheo Nam Dương (sống trên đảo Java thuộc Indonesia). 

Cheo cheo na-pu (tức cheo cheo lớn) đang được ghi nhận không tồn tại ở Việt Nam. Với phát hiện cheo cheo lưng bạc vừa qua, Việt Nam được ghi nhận có 2 loài cheo cheo Tragulus kanchil và Tragulus versicolor. 

Số lượng cả 2 loài đều đang rất ít, đều đứng trước nguy cơ bị xóa sổ

Chim cổ rắn

Ông Lê Việt Dũng, Phó chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Đồng Nai vừa thông báo xác nhận về thông tin phát hiện đàn chim cổ rắn quý hiếm, có nguy cơ tuyệt chủng trong khu du lịch Bửu Long thuộc tỉnh Biên Hòa.

Nguồn: nhandan.com.vn

Theo ông Dũng, đàn chim cổ rắn xuất hiện với số lượng lớn và cũng là lần đầu tiên xuất hiện loại chim quý hiếm này:  "Đàn chim mới phát hiện có số lượng cực lớn so với Việt Nam, có lúc lên đến 500 con. Ở nơi khác người ta phải bảo tồn từng con. Đây là loài cực kỳ quý hiếm và có nguy cơ tuyệt chủng rất cao”.

Được biết, chim cổ rắn là các loài chim trong họ Anhingidae, bộ Chim điên (trước đây xếp trong bộ Bồ nông), hiện còn 4 loài trong một chi duy nhất. Con đực có bộ lông màu đen hay nâu sẫm, mào mọc thẳng đứng trên đầu và mỏ lớn hơn của con mái. Con cái có bộ lông nhạt màu hơn, đặc biệt là trên cổ và các phần dưới... Chim cổ rắn sinh sống ở khu vực vòng quanh xích đạo, trong vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới.

Gà lôi lam đuôi trắng

Gà lôi lam đuôi trắng có tên khoa học là Lophura hatinhensis. Đây là một loài động vật đặc hữu ở miền trung Việt Nam. Giống gà này sống tập trung xung quanh Khu bảo tồn thiên nhiên Kẻ Gỗ ở tỉnh Hà Tĩnh và Quảng Bình.

Gà lôi lam đuôi trắng là động vật đặc hữu ở miền trung Việt Nam. Nguồn:vietq.vn

Gà lôi lam đuôi trắng đực hay cái đều có những đặc điểm khác nhau giúp người nuôi dễ dàng phân biệt. Gà lôi đực trưởng thành có mào lông ở đỉnh đầu màu trắng với mút lông đen. Đầu, cổ ngực và trên đuôi đen có ánh tím thẫm. Lông cánh đen, bao cánh đen có ánh xanh. Các lông bao cánh, lông ở lưng và bao đuôi có vệt ngang đen nhung ở gần mút lông. Đuôi đen và có 4 lông, ở giữa màu trắng tuyền. Chim cái trưởng thành có kích thước nhỏ hơn chim đực và nhìn chung bộ lông có màu hung nâu tối. Chân đỏ. Da mặt đỏ. Mỏ đen sừng.

Gà lôi lam đuôi trắng đã được đưa vào Sách Đỏ Việt Nam (1992, 2000), IUCN (1996, 2000), Nghị định 18/HĐBT (1992) và Nghị định 48/ NĐ-CP (2002). Sách Đỏ Châu Á (2001). Danh sách các loài động vật, thực vật hoang dã quy định trong các phụ lục của công ước CITES.

Gà lôi lam mào trắng

Gà lôi lam mào trắng (danh pháp hai phần: Lophura edwardsi) là một loài chim thuộc họ Trĩ (Phasianidae), đặc hữu tại các khu vực rừng mưa nhiệt đới của Việt Nam. Loài chim này được đặt tên khoa học theo tên nhà điểu học người Pháp Alphonse Milne-Edwards.

Loài này có chiều dài 58–67 cm, chân và da mặt đỏ. Con trống chủ yếu có màu xanh da trời-đen còn con mái có màu nâu.

Nguồn: thiennhienviet.org.vn

Loài này có 2 biến chủng. Chủng danh định L. e. edwardsi có mào và trên đuôi trắng, trong khi chủng phía bắc L.e. hatinhensis được tìm thấy với các lông bay ở đuôi màu trắng với số lượng biến thiên. Sự khác biệt này trong hai chủng có thể là do giao phối cận huyết của một quần thể bị hạn chế và phân mảnh tại khu vực đó, và cũng đã được nhận thấy ở các cá thể L.e. edwardsi nuôi nhốt và lai cùng dòng. Chủng phía bắc đôi khi được một số tác giả coi là loài riêng biệt, gọi là gà lôi lam đuôi trắng (Lophura hatinhensis) (như Võ Quý, 1975).

Cả hai chủng gà lôi lam mào trắng tại thời điểm năm 2012 đều được liệt kê như là loài cực kỳ nguy cấp, do bị săn bắn, phá rừng và việc sử dụng hóa chất làm rụng lá trong chiến tranh Việt Nam.

Người ta tin rằng trong tự nhiên còn 50-249 cá thể, chủ yếu là chủng danh định, nhưng nó vẫn đang ở tình trạng tốt trong điều kiện nuôi nhốt, nơi nó là đối tượng của bảo tồn không tại môi trường sống tự nhiên. 

Gà tiền mặt đỏ

Gà tiền mặt đỏ (Polyplectron germaini) là loài chim thuộc chi Gà tiền. Đây là loài chim cỡ trung bình, dài khoảng 60 cm, bộ lông màu nâu tối, mào ngắn màu vàng cam. Con trống và con mái có hình thể giống nhau. Con mái có 18 đuôi, ít hơn con trống. Mỗi lứa con mái thường đẻ hai quả trừng màu trắng ngà.

Nguồn: baomoi.com

Đây là loài chim đặc hữu của miền Nam Đông Dương (Indochina). Loài chim này cũng phân bố ở các khu rừng khô thuộc miền nam Việt Nam và đông Campuchia.

Voọc mũi hếch

Voọc mũi hếch có tên khoa học là Rhinopithecus avunculus. Đây là một trong số 25 loài linh trưởng quý hiếm và nguy cấp của thế giới, hiện nay chỉ có duy nhất ở Việt Nam.

Voọc mũi hếch có lông màu nâu đen, lông quanh mặt và trên đầu có màu trắng nhạt. Đuôi dài hơn thân.

Nguồn: baohagiang.vn

Voọc mũi hếch thường sống thành bầy đàn trên núi cao, con đầu đàn có nhiệm vụ cảnh giới và bảo vệ, khi phát hiện nguy hiểm chúng sẽ kêu “chặc chặc… chặc chặc…” báo hiệu cho đàn thoát hiểm. Voọc thường kiếm ăn từ 6h đến 17h hàng ngày, thức ăn của chúng gồm hoa nghiến, nõn lá, vải rừng, dâu da, vải rừng… Chúng phân bố chủ yếu ở các tỉnh Tuyên Quang, Quảng Ninh, Yên Bái, Cao Bằng.

Hiện nay, số lượng voọc mũi hếch trong tự nhiên chỉ còn dưới 200 cá thể, được xếp vào mức độ cực kỳ nguy cấp trong Sách đỏ về các loài động vật bị đe dọa của Hiệp hội Bảo tồn Thiên nhiên thế giới và Việt Nam.

Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên quốc tế Fauna and Flora International (FFI) đã kết hợp cùng Chính phủ Việt Nam thành lập khu bảo tồn cho loài voọc mũi hếch tại khu vực rừng Khau Ca, tỉnh Hà Giang, với tổng diện tích lên tới 2.000 ha cho 90 con voọc mũi hếch.

Việc bảo tồn quần thể Voọc mũi hếch tại Khau Ca cũng gặp phải một số khó khăn do Khau ca có diện tích nhỏ, không đảm bảo cho loài vật này sinh sống, tồn tại cũng như phát triển lâu dài.

Bên cạnh công tác bảo tồn là nâng cao khả năng nhận thức cho người dân đặc biệt là các hộ dân đang sinh sống gần khu bảo tồn Khau Ca là rất quan trọng và hết sức cần thiết, tạo ra hành lang sinh cảnh cho rừng cũng như  loài Voọc mũi hếch phát triển.

Voọc ngũ sắc 

Voọc ngũ sắc hay còn gọi là chà vá chân đỏ hoặc chà vá chân nâu (Pygathrix nemaeus) thuộc họ Khỉ Cựu Thế giới (để phân biệt với loài khỉ tân thế giới), và là loài có màu sắc rực rỡ nhất trong các loài linh trưởng. Từ đầu gối đến mắt cá chân của chà vá chân đỏ giống như “đôi tất dài màu nâu đỏ”, cẳng tay trước của chúng như được phủ một lớp găng tay trắng vậy. Nhưng bàn tay và đôi chân thì lại có màu đen. Chà vá chân nâu có vành râu quai nón màu trắng và thường của con đực sẽ rậm rạp hơn. Mí mắt của chúng màu xanh dương nhẹ. Đuôi trắng và có cụm lông trắng ở phía cuối. Con đực ở mọi lứa tuổi đều có mảng trắng ở hai bên mông và bộ phận sinh dục màu đỏ và trắng.

Nguồn:redsvn.net

Chà vá chân nâu là loài khỉ ăn lá đặc hữu của Việt Nam và Lào. Chúng là một trong những động vật quý hiếm và bị săn bắn quá mức ở đây.

Mang Trường Sơn

Có tên khoa học là Muntiacus truongsonensis. Mang Trường sơn là một trong số loài mang nhỏ nhất. Chúng chỉ nặng khoảng 15kg với kích cỡ bằng 1/2 mang Ấn Độ. Được phát hiện đầu tiên ở dãy núi Trường Sơn, Việt Nam năm 1997.

Nguồn: pinterest

Sống ở độ cao khoảng 400 – 1000m, ở những nơi mà kích thước nhỏ bé của nó dễ dàng di chuyển dưới những bụi cây rậm rạp.

Mang Vũ Quang

Mang Vũ Quang còn được gọi là mang lớn, có tên khoa học là Muntiacus vuquangensis, họ hươu nai, thuộc bộ Guốc chẵn.

Chúng là loài mang rừng lớn nhất được phát hiện đầu tiên vào năm 1994 ở vườn quốc gia Vũ Quang, Hà Tĩnh, nằm trong Sách đỏ Việt Nam thuộc loài quốc hiếm, nguy cấp cần được bảo tồn.

Nguồn: vietnamforestry.org.vn

Mang Vũ Quang là dạng hươu nai, kích thước của chúng trung bình, có họ hàng gần với loài mang Ấn Độ. Trung bình mỗi con mang này nặng khoảng 34kg.

Có lông mượt màu nâu bóng, có nhiều sọc đen chạy xuống đế gạc phía trong rán từ những nhánh gạc nhỏ đến suốt tuyến ở trước trán. Tuyến trán mang Vũ Quang nhô ra, dài khoảng 2cm, bờ mi không có lông và gấp lên.

Dọc tuyến trán, mang Vũ Quang có ít lông mịn màu đen và phía sau có hàng lông dài quanh tuyến. Tuyến lệ của chúng có một dải lông mịn màu sẫm.

Màu lông phần bụng nhạt hơn so với phần lưng. Từ cổ xuống lưng chúng có một sọc màu sẫm. Lông đuôi có một túm màu sẫm, phần phía dưới là màu trắng.

Con mang rừng Vũ Quang đực có gạc lớn, dài từ 28 – 30cm, có nhánh. Nhánh chính dài từ 14 – 25cm, nhánh phụ từ 8 – 13cm và phần đế ngắm chỉ khoảng 3 – 7cm.

Bò rừng xoăn 

Bò rừng xoăn là loài thuộc bộ guốc chẵn Artiodactyla và các nhà khoa học xếp chúng vào họ trâu bò Bovidae. Năm 1964 các nhà khoa học phát hiện loài này phân bố ở biên giới giữa Việt Nam, Campuchia, Lào và Thái Lan. Theo mô tả, sừng của loại bò này dùng để chữa bệnh do rắn và côn trùng cắn.