Mặc dù mức độ của các vụ hỏa hoạn đã giảm trong những tuần gần đây nhưng lượng diện tích tại rừng rậm Amazon vẫn đang bị thiêu đốt với tốc độ tương đương 110 sân bóng mỗi giờ. Riêng trong năm nay, diện tích bị hủy hoại của rừng già lớn nhất thế giới đã lên tới con số 700 nghìn héc ta,

Cũng trong năm 2019, các trang web bảo vệ môi trường đã công bố số liệu gia tăng đáng kinh ngạc về các vụ cháy nổ xảy ra tại Amazon, cao gấp đôi so với mức trung bình giữa năm 2010 và 2018.

"Tôi nghĩ rằng điều cơ bản là chính phủ gửi tín hiệu rằng bất hợp pháp không được phép ở Amazon nữa", một chuyên gia nói.

Một cảnh trên không cho thấy cảnh tan hoang của Amazon gần Porto Velho, bang Rondonia, ở Brazil vào thứ ba. Bruno Kelly / Reuters

Trong nhiều công bố, các chuyên gia đều đồng loạt khẳng định chính nạn phá rừng mới là nguyên nhân chủ chốt tạo nên các vụ cháy kỷ lục trong năm nay. Trước đó, nguyên nhân hạn hán vẫn được mang ra biện hộ cho các vụ cháy rừng. Đa phần lượng gỗ được khai thác từ rừng Amazon đều theo con đường phi pháp, điều này dẫn tới một cuộc chạy đua làm giàu bất chính của các nhóm tội phạm khai thác gỗ lậu.

Khi các thân cây lớn có giá trị bị đốn chặt, hệ thống rào cản tự nhiên của khu rừng đã bị loại bỏ khiến ngọn lửa có thể dễ dàng bùng phát ở các thảm thực vật thấp phía dưới. Ngoài ra, vùng đất rừng bị chặt phá còn bị chiếm dụng bởi các công ty công nghiệp khiến diện tích rừng càng bị lấn chiếm thu hẹp. Tại những vùng đấy này, con người lại tiếp tục tùy tiện trong quá trình sản xuất công nghiệp, gây nên nhiều vụ đốt phá rừng hơn nữa.

Bản đồ của Đài quan sát Trái đất của NASA cho thấy các thiết bị phát hiện hỏa hoạn đang hoạt động ở Nam Mỹ được quan sát bởi các vệ tinh trong khoảng thời gian từ 15-22 /8. NASA / AFP - Getty Images

Trước đây, người dân bản địa thường có thói quen đốt rẫy gây ra một số vụ cháy rừng. Nhưng về sau, chính dân bản địa lại là những người nhận thức được tác hại lâu dài của việc gây tổn hại cho khu rừng. Vấn đề nghiêm trọng khác phát sinh trong việc bảo vệ rừng khi cả cộng đồng bản địa gần khu vực Amazon đã quyết định chống lại các tổ chức tội phạm khai thác gỗ trái phép. Việc này gây nên tình trạng bạo lực phức tạp trong khi diện tích rừng vẫn bị thiêu đốt với tốc độ đáng lo ngại.

Các vụ hỏa hoạn trong rừng mưa nhiệt đới đã thu hút sự chú ý trên toàn cầu vào tháng trước. Những hình ảnh về bầu trời tối màu khói thuốc ở Brazil đã gây ra sự phản đối quốc tế. Mặc dù mức độ của các vụ hỏa hoạn đã giảm trong những tuần gần đây, có khả năng là kết quả của sự thúc đẩy quốc tế và quốc gia để chính phủ Brazil hành động, tuy nhiên, nó vẫn còn tồi tệ hơn nhiều so với năm ngoái.

Một cây đang cháy trong một khu vực của rừng mưa nhiệt đới Amazon ở Itapua do Oeste, bang Rondonia, Brazil, tuần trước. Bruno Kelly / Reuters

Theo báo cáo của IPAM cho thấy: Một phần ba các vụ hỏa hoạn trong mùa này xảy ra trong các khu rừng không được chỉ định - các khu vực không được bảo vệ dễ bị chiếm đất - và các vùng đất chưa đăng ký. Các số liệu về bảo tồn cho thấy sự gia tăng đáng ngạc nhiên về số vụ cháy nổ trong năm nay, gấp đôi so với mức trung bình giữa năm 2010 và 2018. "Tôi nghĩ rằng điều cơ bản là chính phủ gửi tín hiệu rằng bất hợp pháp không được phép ở Amazon nữa", Alencar nói, "và điều này sẽ làm giảm áp lực phá rừng."

Quốc tế cũng đã vào cuộc nhằm cứu lấy Amazon, lá phổi xanh của địa cầu và là nơi cư ngụ của hàng vạn giống loài động thực vật quý hiếm.

Việc chiếm đất và khai thác gỗ quy mô lớn đã gây ra một "cuộc thách đấu" giữa các mạng lưới tội phạm và người dân cố gắng bảo vệ rừng, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền cho biết. Hơn 300 cư dân rừng, các quan chức thực thi và các nhà hoạt động đã chết trong thập kỷ qua, bao gồm ít nhất sáu nhà bảo vệ môi trường và một giám đốc bản địa trong năm nay.