"Cân nhắc việc Nhà nước thu hồi đất đối với dự án khu đô thị, khu nhà ở thương mại. Trường hợp này cần áp dụng cơ chế tự thoả thuận giữa người dân và doanh nghiệp theo tinh thần Nghị quyết 18, do đó không đưa vào trường hợp thu hồi, Chủ nhiệm Lê Thị Nga Lê Thị Nga Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội phân tích.
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cũng đề nghị làm rõ nguyên tắc, tiêu chí của trường hợp thu hồi đất các dự án được trên 80% người dân có đất thu hồi đồng ý, gắn với điều kiện diện tích đất thu hồi. Dự án Luật Đất đai sửa đổi dự kiến trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 4 vào tháng 10 tới và được Quốc hội xem xét, thông qua theo quy trình 3 kỳ họp.
Về các trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng (Điều 70), Thường trực Ủy ban Kinh tế cho rằng việc quy định các trường hợp Nhà nước thu hồi đất cần bảo đảm tuân thủ các trường hợp đã quy định tại Điều 54 Hiến pháp năm 2013.
Quy định tại điểm h khoản 2 Điều 70 dự thảo luật về việc Nhà nước thu hồi đất đối với "dự án khu đô thị, khu nhà ở thương mại" sẽ tác động rất lớn đến quyền của người sử dụng đất. Các dự án khu đô thị, nhà ở thương mại mang tính chất kinh doanh là chủ yếu, mặc dù sẽ tác động đến phát triển kinh tế - xã hội nói chung nhưng lợi ích trước mắt và trực tiếp sẽ mang lại cho các chủ đầu tư thực hiện dự án.
Mặt khác, Nghị quyết số 18-NQ/TW đặt ra nhiệm vụ: "Tiếp tục thực hiện cơ chế tự thỏa thuận giữa người dân và doanh nghiệp trong chuyển nhượng quyền sử dụng đất để thực hiện các dự án đô thị, nhà ở thương mại". Vì vậy, Thường trực Ủy ban Kinh tế cho rằng việc thu hồi đất phục vụ dự án khu đô thị, nhà ở thương mại là không phù hợp.
Cơ quan thẩm tra đề nghị rà soát các trường hợp thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh (Điều 69), thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng (Điều 70), xác định rõ các tiêu chí, điều kiện thuộc trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng để tránh lạm dụng, thu hồi đất tràn lan, không đúng bản chất, bảo đảm quyền lợi hợp pháp của người có đất thu hồi.
Cơ quan thẩm tra cũng đề nghị làm rõ nội hàm của các trường hợp "thu hồi đất để sử dụng vào mục đích công cộng"; thể hiện rõ tính chất vì lợi ích quốc gia, công cộng của các trường hợp thu hồi đất đối với trường hợp “các dự án tạo quỹ đất theo hướng tuyến giao thông và các điểm kết nối giao thông để phát triển các khu đô thị, nhà ở thương mại, khu công nghiệp; thương mại, dịch vụ để đấu giá quyền sử dụng đất"; "dự án lấn biển” (điểm d); "các dự án sử dụng đất vào mục đích xây dựng cơ sở văn hóa, xã hội, y tế, giáo dục và đào tạo, thể dục thể thao, khoa học và công nghệ, môi trường ngoài công lập"...
Bên cạnh đó cân nhắc trường hợp "các dự án khác được trên 80% người dân có đất thu hồi đồng ý" (khoản 5 Điều 70).
Thường trực Ủy ban Kinh tế cũng cho rằng nguyên tắc quy định tại khoản 2 Điều 81: "Việc bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất phải bảo đảm người có đất bị thu hồi có chỗ ở, đảm bảo thu nhập và điều kiện sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ" cần được định lượng cụ thể hơn, có quy định hướng dẫn chi tiết bảo đảm tính khả thi khi thực hiện.
Trình bày báo cáo thẩm tra dự án luật, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, Thường trực Ủy ban Kinh tế nhận thấy hồ sơ dự án Luật Đất đai (sửa đổi) đã cơ bản đáp ứng yêu cầu theo quy định nhưng thời hạn gửi hồ sơ dự án để thẩm tra vẫn chưa bảo đảm theo quy định, ảnh hưởng đến công tác thẩm tra của các cơ quan của Quốc hội.
Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát bố cục của dự thảo luật để bảo đảm tính logic, hệ thống của các quy định. Bên cạnh đó, qua rà soát sơ bộ cho thấy có khoảng hơn 80/240 điều có nội dung giao Chính phủ quy định chi tiết. Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát các nội dung này để luật hóa tối đa các vấn đề có thể quy định ngay trong luật.
Cơ quan thẩm tra đã đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, rà soát một số nội dung cụ thể trong dự án luật. Về đấu thầu dự án có sử dụng đất để lựa chọn nhà đầu tư (quy định tại điều 65), đấu giá quyền sử dụng đất (điều 66) và đấu giá quyền sử dụng đất trong trường hợp đất chưa được bồi thường, hỗ trợ, tái định cư (điều 67), Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị tiếp tục rà soát, bảo đảm phân biệt rõ với trường hợp đấu giá quyền sử dụng đất, trường hợp không phải thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu dự án có sử dụng đất.
Tổng Hợp
