Hạn hán chưa từng có ở Tây Ban Nha

Tây Ban Nha đang cạn kiệt nước. Sau một đợt hạn hán kéo dài, quốc gia này lại tiếp tục hứng chịu một đợt nắng nóng đến sớm bất thường khiến lượng nước - được mệnh danh là "vàng xanh" - còn sót lại trong các hồ chứa càng bốc hơi nhiều hơn.

Có một thành ngữ ở Tây Ban Nha: "En Abril, aguas mil", nghĩa là tháng 4 sẽ mang theo những cơn mưa. Nhưng năm nay, tháng 4 là tháng khô hạn nhất và một số thành phố của Tây Ban Nha đã ghi nhận nhiệt độ tăng cao kỷ lục.

Người Tây Ban Nha có một thành ngữ nổi tiếng là "En Abril, aguas mil" (tạm dịch: Tháng Tư đến sẽ mang theo những cơn mưa) nhưng trong năm nay, điều này đã không xảy ra.

Tại một số thành phố như Cordoba, có thời điểm nhiệt độ lên tới 38,7°C hay Seville với 37,8°C.

"Tình hình đặc biệt đáng báo động ở các vùng Catalonia và Andalusia, nơi các hồ chứa nước chỉ còn dưới 25% công suất", Jorge Olcina, Trưởng phòng thí nghiệm khí hậu tại Đại học Alicante, nói với AFP.

Cả hai khu vực đều áp đặt các hạn chế về nước vào cuối tháng 2, nghĩa là cư dân không còn được phép tưới vườn hoặc đổ đầy bể bơi của họ. Nông dân cũng được yêu cầu giảm tưới tiêu.

Đối với Ricardo Ferri, một nông dân ở cộng đồng Valencia, hậu quả hạn hán rất rõ ràng: Sau 100 ngày không mưa, ông đã mất trắng mùa màng. Khu đất rộng 55ha của ông bị khô hạn nghiêm trọng. Cây lúa mì chỉ lớn bằng 1/4 kích thước thông thường. Về cơ bản, chúng đã ngừng phát triển kể từ trận mưa cuối cùng vào đầu tháng 2-2023. “Nhìn đâu cũng thấy đất khô hoàn toàn, không có lấy một giọt ẩm! Đây là lần đầu tiên tôi mất tất cả vì hạn hán... Tất cả nông dân trồng ngũ cốc ở khu vực này cũng vậy”, ông Ferri nói.

Viễn cảnh dài hạn cũng không mấy sáng sủa. Theo các chuyên gia khí hậu, Tây Ban Nha và Địa Trung Hải nói chung được dự đoán là một trong những khu vực nóng lên nhanh nhất trên thế giới trong những năm tới. “Tôi không phải là nhà khoa học, tôi không biết điều này liên quan đến sự nóng lên toàn cầu đến mức nào nhưng chỉ biết mùa đông sang mùa hè mà không có sự chuyển tiếp. Hiện giờ có thể 0 độ và một tuần sau, nhiệt độ gần 30 độ”, ông Ferri chia sẻ.

"Vàng xanh" bốc hơi nhanh chóng 

Tây Ban Nha được mệnh danh là "vườn sau của châu Âu" vì đây là nước xuất khẩu nông sản lớn nhất cho khu vực và nông dân Tây Ban Nha, không có gì ngạc nhiên, nằm trong số những người đầu tiên phải gánh chịu hậu quả của tình trạng hạn hán.

Các nhà môi trường cho rằng, cuộc khủng hoảng nước ở Tây Ban Nha không chỉ do khí hậu nóng và khô hơn mà các hoạt động canh tác cũng là một phần nguyên do.

Theo COAG, tổ chức điều phối nông nghiệp-trang trại chăn nuôi và là một trong những hiệp hội nông nghiệp lớn của Tây Ban Nha, 60% ngũ cốc không được tưới tiêu của nước này đã bị "ngạt thở" do thiếu mưa.

Các loại ngũ cốc như lúa mì và lúa mạch bị ảnh hưởng nặng nề nhất vì tình trạng thiếu nước trầm trọng vào mùa xuân có nghĩa là ngũ cốc sẽ không được thu hoạch vào mùa hè – ngay cả khi mưa trở lại. Những người nông dân như Ferri đã hoàn toàn từ bỏ vụ thu hoạch và hy vọng nhận được một số hỗ trợ khẩn cấp để đối phó với sự sụp đổ tài chính.

Serge Zaka, một chuyên gia về khí hậu nông nghiệp cho biết việc trồng cây ô liu, cây hạt dẻ cười và cây hạnh nhân cũng có khả năng giảm. Bởi vì ngay cả khi những loại cây này đã quen với khí hậu khô hạn, chúng cũng đang phải chịu nhiệt độ nóng hơn bình thường.

Việc trì hoãn trồng một số loại cây trồng mang lại cho nông dân một lựa chọn để chống lại hạn hán nhưng nó đi kèm với những rủi ro.

Đối với các loại trái cây và rau củ, đặc biệt những loại được trồng trong các trang trại nhỏ hơn không có nước tưới, nông dân cố gắng hoãn thời gian gieo hạt càng lâu càng tốt chờ điều kiện tốt hơn. Nhưng thời gian càng trôi qua, họ càng đối mặt nguy cơ mất mùa.

Ngoài ra, những cánh đồng trồng trọt được tưới tiêu rộng lớn ở miền nam Tây Ban Nha có thể không bị ảnh hưởng nặng nề nhưng với tình trạng thiếu nước và những hạn chế đã được đưa ra, người nông dân khu vực này cũng sẽ phải giảm lợi nhuận

Tóm lại, chỉ những cây trồng mọc gần bờ biển và được tưới bằng nước từ các nhà máy khử muối mới có thể vượt qua đợt khô hạn này.

"Vườn sau" của châu Âu và bài học về khai thác tài nguyên nước

Ngày nay, ngành nông nghiệp Tây Ban Nha chiếm tới 80% lượng nước ngọt tiêu thụ của cả nước. Kể từ những năm 1950, Tây Ban Nha đã lắp đặt hàng trăm con đập và hệ thống dẫn nước để đối phó với tình trạng thiếu nước tái diễn. 

Tổng cộng, quốc gia này có khoảng 1.200 đập và hồ chứa nhân tạo - nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào khác ở châu Âu. Hầu hết chúng tập trung ở nửa phía Nam của Tây Ban Nha, cung cấp cho các trang trại. Nhưng cái giá của tên gọi “vườn sau nhà của châu Âu” là gì? Mực nước ngầm của Tây Ban Nha rơi vào tình trạng cạn kiệt nước.

Liên Hợp Quốc đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về tình trạng khan hiếm nước ngày càng tăng của Tây Ban Nha, ước tính rằng gần 75% lãnh thổ nước này đang trong quá trình sa mạc hóa.

Ông Patricio Garcia-Fayos, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Sa mạc hóa ở Valencia đánh giá, biến đổi khí hậu cùng với việc khai thác quá mức nguồn nước ngầm đang đẩy nhanh quá trình sa mạc hóa ở Tây Ban Nha. 

Năm ngoái, Tây Ban Nha hứng chịu số vụ cháy rừng lớn nhất ở châu Âu. Năm nay, khoảng 40.000ha đã bị ngọn lửa thiêu rụi. Cơ quan Khí tượng Nhà nước Tây Ban Nha đã đưa ra cảnh báo về “nguy cơ hỏa hoạn cực cao” đối với một phần lớn đất nước.

“Cần phải chống lại tình trạng biến đổi khí hậu, đồng thời học cách quản lý nguồn nước tốt hơn. Nếu không, một phần lớn Tây Ban Nha sẽ trở thành sa mạc trong vài năm nữa”, ông Patricio Garcia-Fayos cảnh báo.

Hiện nay, Tây Ban Nha đã dẫn hệ thống tưới tiêu tự động từ sông Tagus vào cùng với nước sông đã được khử muối để cung cấp giải pháp cho những người nông dân vượt qua tình trạng hạn hán cực đoan này. Hầu như tất cả nông dân trong khu vực đều sử dụng hệ thống tưới nhỏ giọt hiện đại, trong đó các đường ống được điều khiển từ xa giúp nước chảy trực tiếp vào vùng rễ. Một số hệ thống gần đây có các cảm biến chôn sâu 30 và 70 cm dưới lòng đất, tự động gửi cảnh báo đến điện thoại thông minh của nông dân nếu độ ẩm trở nên quá thấp.

Tuy nhiên, điều này không thật sự giải quyết được gốc rễ, những nông dân ở Murcia đang thực sự lo ngại rằng chính phủ Tây Ban Nha có thể giảm mạnh lượng nước chuyển từ sông Tagus đến vùng Murcia. 

José Vicente Andreu, chủ tịch chi nhánh Alicante của ASAJA, một hiệp hội nông dân cảnh báo: "Nước thậm chí sẽ trở nên khan hiếm và đắt đỏ hơn. Điều đó sẽ làm giảm sản lượng của chúng tôi và buộc chúng tôi phải tăng giá. Chúng tôi sẽ trở nên kém cạnh tranh hơn." Nếu điều đó xảy ra, khoảng 15.000 việc làm trong số 100.000 việc làm nông nghiệp có thể biến mất. Nền kinh tế nông nghiệp đang thực sự rất là tồi tệ. Thanh niên thì rời đi, doanh nghiệp thì đóng cửa.

"Nông dân không có nước tưới giờ đang trên bờ vực mất tất cả."- SCRATS , đại diện một nhóm vận động hành lang của nông dân phát biểu. 

(Nguồn: France24)