Hikikomori là gì?

Theo Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản, hikikomori là những cá nhân không đi làm hoặc đi học trong ít nhất 6 tháng và hiếm khi tương tác với người ngoài gia đình.

Các nghiên cứu và khảo sát của chính phủ Nhật Bản cho thấy ước tính có khoảng 1,1 triệu hikikomori trên khắp quốc gia này

Vì sao Hikikomori trở thành “vấn đề xã hội” cần quan tâm ở Nhật?

Là quốc gia có số lượng người cao tuổi lớn nhất thế giới, với khoảng 3/10 trong số 126 triệu người trên 65 tuổi, Nhật Bản đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt lực lượng lao động.

Cùng với tình trạng già hóa dân số, Hikikomori cũng góp phần tạo gánh nặng cho nền kinh tế Nhật Bản, bởi không chỉ làm giảm lực lượng lao động đang rất cần thiết, họ cũng không thể tự nuôi sống bản thân. Khi gia đình không tiếp tục chu cấp cho họ được nữa họ sẽ phải dựa vào sự hỗ trợ của Nhà nước.

Bên cạnh đó, quan niệm các hikikomori chủ yếu là lớp trẻ dường như đã lỗi thời. Trong một khảo sát của chính phủ Nhật năm 2019, số người cao tuổi hơn (40-64 tuổi) là hikikomori lớn hơn số người trẻ, họ cũng sống cô lập trong thời gian dài hơn, từ vài năm cho đến vài chục năm nhất là sau khi về hưu. Điều này theo Bộ Lao động, Y tế và Phúc lợi Nhật Bản, có thể trở thành một “vấn đề xã hội mới” ở Nhật.

Nhiều người trung niên cũng đang trở thành những hikikomori. Ảnh: afamily.vn

Theo SCMP, các chuyên gia Nhật Bản đang nhấn mạnh sự cấp thiết của việc tìm ra giải pháp cho “vấn đề 80-50” (cha mẹ ở tuổi 80, chăm sóc hikikomori trên dưới 50 tuổi, bắt đầu chết, để lại những đứa con sống ẩn dật không được chăm sóc).

Mới đây, các quan chức phường Edogawa của Tokyo gửi bảng câu hỏi tới 180.000 hộ gia đình trên địa bàn với tổng số 700.000 người.

Khoảng 100.000 hộ gia đình đã trả lời, và 7.604 cá nhân cho biết họ có một người thân là hikikomori, trên 300 cá nhân có hơn một người thân sống khép kín tại nhà.

Kết quả cuộc khảo sát cho thấy hơn một nửa hikikomori (52%) ở Tokyo là phụ nữ. Hơn 30% hikikomori không cần hỗ trợ để tái hòa nhập cộng đồng và chỉ muốn được yên, Kyodo News đưa tin. Con số này khiến các quan chức ngạc nhiên bởi đây được coi là vấn đề ảnh hưởng chủ yếu đến nam giới.

Masaki Ikegami, Giám đốc tổ chức hỗ trợ Kazoku Hikikomori Japan, cho biết ông dự đoán con số rất cao.

“Do một số vẫn không phản hồi, chúng tôi nghi ngờ con số thực tế có thể cao hơn nhiều. Họ không muốn rời khỏi nhà vì sợ áp lực đồng trang lứa đang tồn tại trong xã hội hiện nay, vốn phủ nhận và loại trừ những ý kiến khác số đông”, ông Ikegami cho biết.

Giải pháp hỗ trợ các hikikomori còn quá ít

Theo bà Vickie Skorji, Giám đốc TELL Lifeline, hiện vẫn còn quá ít sự trợ giúp dành cho người gặp vấn đề sức khỏe tâm thần ở Nhật Bản nói chung và hỗ trợ người từ chối rời khỏi nhà nói riêng.

Bà Skorji cho rằng có nhiều lý do khác nhau khiến mọi người tự cô lập.

“Nếu ai đó hạnh phúc với việc ở một mình mà vẫn có người mang thức ăn và chăm sóc, họ cảm thấy mình không cần phải tương tác với phần còn lại của thế giới. Không phải tất cả hikikomori đều đau khổ và động cơ khiến họ ra khỏi nhà là gì?”, Skorji chia sẻ.

Những người khác cần được hỗ trợ kịp thời hơn, chẳng hạn cá nhân có ý định tự tử hoặc sự lo lắng đe dọa lấn át sức khỏe của họ. Tuy nhiên, Nhật Bản từ trước đến nay vẫn kém hiểu biết về cách tư vấn có thể giúp đỡ.

Thực tế, một số sáng kiến của khu vực tư nhân đã và đang được quan tâm. Đó là kế hoạch sử dụng trò chơi máy tính để giao tiếp và như bước đầu tiên để khuyến khích hikikomori tương tác với người ngoài gia đình của họ.

Các dự án khác bao gồm giúp hikikomori tìm được công việc có thể làm trực tuyến và tạo điều kiện để họ dần tái hòa nhập xã hội.

Tuy nhiên, các nhóm hỗ trợ tư nhân đứng sau nỗ lực này chia sẻ đó đều là những sáng kiến có quy mô nhỏ và thiếu sự tài trợ đầy đủ từ chính phủ.

Nhóm của Ikegami cũng là một nhóm đang nỗ lực tạo ra cộng đồng hỗ trợ các bậc cha mẹ và gia đình đang gặp khó khăn với thành viên hikikomori có thể tìm lời khuyên mà không bị định kiến.

“Chúng ta cần chuẩn bị cho các gia đình học cách đối phó với nhiều tình huống và ghi nhớ cảm xúc của chính họ”, ông nói.

Và khi cảm thấy đủ an toàn, hikikomori nên được khuyến khích ra khỏi nhà và dần được hỗ trợ trở lại cộng đồng thân thiện.

Bên cạnh đó, Ikegami cũng đề xuất giải pháp là xã hội phải phát triển theo hướng chấp nhận những cá nhân khác nhau.

“Không phải từng cá nhân, chúng ta cần thay đổi xã hội có áp lực đồng trang lứa và từ chối xem xét ý kiến của người khác”, ông nhận định.