Tối 12/10, GS Mai Ngọc Chừ, Phó chủ tịch Hội đồng thẩm định sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 1 cho biết, sự lo lắng của các phụ huynh có con học lớp 1 khi phát hiện các vấn đề trong sách giáo khoa là điều dễ hiểu. Tuy nhiên ông mong người dân phản biện và góp ý có trách nhiệm, tránh a dua theo đám đông, vì có những vấn đề phản ánh chưa đúng. Với các lỗi hay các nội dung chưa phù hợp sẽ được chỉnh sửa nhưng phải dựa trên cơ sở khoa học. 

Sách Tiếng Việt 1, bộ Cánh diều

GS Mai Ngọc Chừ nhấn mạnh Hội đồng thẩm định đã làm việc một cách nghiêm túc và cẩn thận. "Một số người nói Hội đồng thẩm định sách không biết gì, không phát hiện những 'hạt sạn' này. Tôi xin khẳng định, hội đồng đã phát hiện và có đề cập với các tác giả. Tất cả 5 bộ sách mà chúng tôi thẩm định không có gì sai. Những gì sai đã được các tác giả chỉnh sửa", GS Chừ nói.

Theo ông, đánh giá một quyển sách giáo khoa có nhiều mức độ: Phù hợp cao, phù hợp trung bình, không phù hợp (phải thay). Ví dụ như một số truyện như Hai con ngựa; Cua, cò và đàn cá; Lừa, thỏ và cọp, dùng từ "nhá" thay "nhai cũng đã được hội đồng đưa ra trao đổi và khuyên nhóm tác giả nên thay ngữ liệu cho phù hợp. Tuy nhiên mỗi người có một góc nhìn khác nhau, riêng các tác giả quan niệm khi đứng lớp thì sẽ dạy trẻ câu chuyện Hai con ngựa theo hướng lười biếng thì phải trả giá, từ đó rút ra bài học sống chân thật, chăm chỉ. 

"Hội đồng có thể chỉ ra những cái sai, chưa phù hợp để yêu cầu sửa. Những điểm không sai nhưng độ phù hợp chưa cao, hội đồng chỉ có thể khuyến cáo, sửa hay không là quyền của các tác giả. Khi nhóm tác giả không muốn sửa, Hội đồng thẩm định không có quyền ép hay sửa thay họ", Phó chủ tịch Hội đồng thẩm định thông tin.

Nhắc về vấn đề dùng từ "nhai" hay "nhá", GS Chừ cho biết, nhóm tác giả dùng từ "nhá" và giải thích vì hóc sinh chưa học đến vần "ai". Dù hội đồng khuyến cáo nhưng chương trình Tiếng Việt lớp 1 lại ưu tiên cho việc dạy âm, vần. Do đó, khi nhóm tác giả bảo lưu quan điểm, ưu tiên dạy âm, vần thay vì chọn từ ngữ phổ biến, Hội đồng thẩm định phải tôn trọng, vì điều đó không sai.

TS Lê Thống Nhất, chuyên gia giáo dục phổ thông cho rằng, việc xuất hiện các "hạt sạn" trong sách giáo khoa đến nay mới phát hiện là do quá trình thực nghiệm của sách thiếu tính khoa học, có nhiều dấu hỏi trong quá trình thực nghiệm. 

Theo ông Nhất, năm 2000, cả nước thay đổi chương trình sách giáo khoa và yêu cầu phải thực nghiệm trong 2 năm, tiếp thu ý kiến, góp ý, chỉnh sửa rồi mới đưa vào sử dụng đại trà.

"Trong khi đó, 5 bộ sách giáo khoa lớp 1 năm nay chỉ được thực nghiệm trong vòng vài tháng, do chính nhóm tác giả tổ chức thực nghiệm. Như vậy, thực nghiệm sách giáo khoa lần này chỉ diễn ra quy mô hẹp, thời gian ngắn. Đứng sau các tác giả sách là các công ty cổ phần. Họ không có điều kiện tổ chức thực nghiệm theo đúng khoa học giáo dục. Vậy quá trình thực nghiệm có khách quan, kết quả có chính xác không?", TS Lê Thống Nhất đặt câu hỏi.

Đồng quan điểm, GS Mai Ngọc Chừ cũng cho rằng quá trình thực nghiệm sách giáo khoa lớp 1 quá vội vàng. Quá trình này, nếu được Bộ GD&ĐT tổ chức, sẽ khách quan và tốt hơn.

Ông Chừ cũng cho biết, việc của Hội đồng thẩm định sách giáo khoa là chỉ ra điểm sai, yêu cầu phải sửa, đưa ra khuyến cáo về điểm không sai nhưng chưa phù hợp. Hội đồng đã khuyến cáo nhưng nhóm tác giả không chỉnh sửa bây giờ dư luận phản ứng thì nhóm tác giả chịu hoàn toàn trách nhiệm. 

"Việc chỉnh sửa không có gì quá khó, đó chỉ là những 'hạt sạn'. Không thể vì một vài 'hạt sạn' mà bỏ cả nồi cơm, phủ nhận tất cả công sức của nhóm tác giả. Chương trình và sách giáo khoa chỉ mới đi được hơn một tháng. Thời gian như vậy chưa thể nói lên vấn đề gì, ít nhất phải xong một năm học, đánh giá học sinh, lắng nghe ý kiến thầy cô và phụ huynh. Quan trọng nhất là ý kiến của giáo viên - những người trực tiếp thực thi chương trình", GS Mai Ngọc Chừ nêu quan điểm.

Ông cho biết khi dư luận và Bộ GD&ĐT đặt câu hỏi, yêu cầu rà soát, hội đồng sẽ làm việc với nhóm tác giả và cả nhà xuất bản. Việc chỉnh sửa một sản phẩm trong quá trình sử dụng là hết sức bình thường, nhưng giáo dục là khoa học. Việc chỉnh sửa phải có cơ sở, xác đáng, không thể ai nói gì thì sửa nấy như "đẽo cày giữa đường".

TS Lê Thống Nhất dẫn điều 32, Luật Giáo dục năm 2019 nói rằng toàn bộ nội dung, chất lượng sách giáo khoa do hội đồng thẩm định sách ở từng bộ môn chịu trách nhiệm.

"Luật đã đề cập rất rõ, không có dòng nào nói nhóm tác giả phải chịu trách nhiệm cả. Nếu đã có một hội đồng thẩm định cấp quốc gia mà khi có vấn đề lại yêu cầu tác giả sách chịu trách nhiệm là hoàn toàn sai", TS Lê Thống Nhất nêu quan điểm.