Tiến sĩ Nguyễn Thị Quốc Minh hiện đang là giảng viên tại Khoa Văn học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia TP.HCM. Khởi nguồn từ niềm đam mê tri thức và tinh thần cống hiến, Tiến sĩ Quốc Minh đến với giáo dục như một hành trình nhiều duyên nợ và đầy tâm huyết. Trong suốt quá trình làm việc, bà đặc biệt gắn bó với các lĩnh vực nghiên cứu phát triển chương trình học, giáo dục sáng tạo và định hướng kỹ năng thế kỷ 21 cho người học.

Tiến sĩ Nguyễn Thị Quốc Minh đã có nhiều năm hoạt động trong ngành giáo dục.

Tạp chí Phụ nữ Mới đã có buổi trò chuyện cùng Tiến sĩ Nguyễn Thị Quốc Minh để lắng nghe những chia sẻ của bà về thực trạng, thách thức và kỳ vọng dành cho giáo dục Việt Nam hiện nay.

PV: Tiến sĩ đánh giá ra sao về cơ hội và thách thức mà thanh niên Việt Nam đang đối mặt trong quá trình hội nhập quốc tế?

Tiến sĩ Nguyễn Thị Quốc Minh: Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, thanh niên Việt Nam đang đứng trước nhiều cơ hội và thách thức đan xen. Một mặt, hội nhập mở ra nhiều cơ hội học tập, làm việc và giao lưu văn hóa với bạn bè quốc tế. Việc tiếp cận tri thức hiện đại, công nghệ tiên tiến và môi trường làm việc toàn cầu giúp thanh niên Việt Nam phát triển kỹ năng, tư duy sáng tạo và khả năng cạnh tranh. Tuy nhiên, bên cạnh đó là không ít thách thức. Sự chênh lệch về trình độ ngoại ngữ, kỹ năng mềm và tư duy toàn cầu khiến một bộ phận thanh niên gặp khó khăn trong quá trình hội nhập. Áp lực cạnh tranh, sự xâm nhập của các giá trị văn hóa ngoại lai cũng đặt ra yêu cầu giữ gìn bản sắc dân tộc, bản lĩnh chính trị và đạo đức sống.

PV: Theo Tiến sĩ, người trẻ cần gì trước những thời cơ và thách thức đang được mở ra?

Tiến sĩ Nguyễn Thị Quốc Minh: Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và chuyển động nhanh chóng của thế giới hiện đại, người trẻ cần trang bị một loạt kỹ năng và phẩm chất cốt lõi để phát triển bền vững, không chỉ cho bản thân mà còn để đóng góp tích cực cho xã hội và đất nước.

Tiến sĩ Nguyễn Thị Quốc Minh (thứ 3 từ phải sang) tại một hoạt động đồng hành cùng thế hệ trẻ.

PV: Tiến sĩ có thể chia sẻ cụ thể các kỹ năng mà thế hệ trẻ cần có không?

Tiến sĩ Nguyễn Thị Quốc Minh: Một số tư duy mà thế hệ trẻ cần có như:

Tư duy phản biện và giải quyết vấn đề: Trong môi trường đa chiều và phức tạp, khả năng phân tích, đánh giá và đưa ra quyết định độc lập là nền tảng để thích nghi và sáng tạo.

Ngoại ngữ: Đây không chỉ là công cụ giao tiếp mà còn là cầu nối tri thức và cơ hội nghề nghiệp quốc tế.

Năng lực số và công nghệ: Thành thạo công nghệ, hiểu biết về AI, dữ liệu và các nền tảng kỹ thuật số là điều kiện thiết yếu trong thời đại chuyển đổi số.

Kỹ năng hợp tác và làm việc nhóm đa văn hóa: Biết lắng nghe, thấu hiểu sự khác biệt và làm việc hiệu quả với các nhóm đến từ nhiều nền văn hóa khác nhau là một lợi thế lớn.

Tự học và thích ứng linh hoạt: Trong thời đại kiến thức thay đổi nhanh, khả năng tự học và thích nghi là yếu tố sống còn.

Bên cạnh đó có những phẩm chất cần bồi dưỡng:

Tinh thần trách nhiệm và đạo đức nghề nghiệp: Đây là cốt lõi của sự bền vững trong mọi lĩnh vực, đặc biệt khi hội nhập đi kèm với những cám dỗ và thách thức về giá trị.

Bản lĩnh văn hóa – giữ gìn bản sắc: Dù hội nhập thế nào, người trẻ cần hiểu rõ gốc rễ văn hóa của mình để hội nhập mà không hòa tan.

Khát vọng vươn lên và phục vụ cộng đồng: Sự phát triển cá nhân sẽ có ý nghĩa hơn khi đi kèm với mong muốn đóng góp cho sự tiến bộ của xã hội.

Tiến sĩ Nguyễn Thị Quốc Minh trong một buổi chia sẻ với thế hệ trẻ.

PV: Trước những thời cơ và thách thức ấy, theo Tiến sĩ, giáo dục đóng vai trò như thế nào?

Tiến sĩ Nguyễn Thị Quốc Minh: Giáo dục là nền tảng thiết yếu để hình thành bản lĩnh, nhân cách và khát vọng cho thế hệ trẻ trong kỷ nguyên mới của dân tộc. Một nền tảng giáo dục tốt sẽ là bệ phóng để thanh niên Việt Nam chinh phục, đóng góp và khẳng định vai trò của bản thân trong sự phát triển của đất nước.

PV: Là một nữ trí thức hoạt động trong lĩnh vực giáo dục, Tiến sĩ nhìn nhận những đóng góp của phụ nữ trong các hoạt động giáo dục hiện nay ra sao?

Tiến sĩ Nguyễn Thị Quốc Minh: Phụ nữ Việt Nam đóng vai trò ngày càng quan trọng trong quá trình hiện đại hóa và toàn cầu hóa giáo dục. Với tinh thần cầu tiến, năng động và sáng tạo, phụ nữ không chỉ là người tiếp nhận tri thức mà còn là những người kiến tạo, truyền cảm hứng và thúc đẩy sự đổi mới trong giáo dục.

PV: Tiến sĩ có thể đưa ra những dẫn chứng về sức ảnh hưởng của phụ nữ trong giáo dục thế hệ trẻ không?

Tiến sĩ Nguyễn Thị Quốc Minh: Trong vai trò là giáo viên, nhà quản lý, nhà nghiên cứu và chuyên gia giáo dục, phụ nữ đã và đang góp phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giảng dạy, ứng dụng công nghệ vào giáo dục và phát triển các phương pháp học tập hiện đại. Nhiều nữ giáo sư, tiến sĩ và giảng viên đại học đã có những công trình khoa học giá trị, góp phần nâng tầm tri thức và uy tín của nền giáo dục Việt Nam trên trường quốc tế.

Chẳng hạn, GS.TS Nguyễn Thị Kim Thanh (Giáo sư Vật lý tại University College London, Anh) là một trong những nhà khoa học nữ Việt Nam tiêu biểu, với nhiều công trình nghiên cứu về vật liệu nano ứng dụng trong y học và giáo dục STEM. Bà cũng tích cực kết nối các nhà khoa học trẻ Việt Nam với mạng lưới nghiên cứu quốc tế.

Tương tự, PGS.TS Nguyễn Thị Mai Hương (Phó Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Mở Hà Nội) là người tiên phong trong phát triển mô hình đào tạo từ xa, học trực tuyến tại Việt Nam, tạo cơ hội học tập rộng rãi cho mọi tầng lớp, đặc biệt là phụ nữ và người ở vùng sâu, vùng xa. Dưới sự điều hành của bà, mô hình E-learning ngày càng được chuẩn hóa và quốc tế hóa.

Phụ nữ cũng là lực lượng nòng cốt trong phổ cập giáo dục, đặc biệt là ở vùng sâu vùng xa, nơi họ không chỉ giảng dạy mà còn đóng vai trò kết nối cộng đồng, thúc đẩy bình đẳng giới trong tiếp cận tri thức. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, phụ nữ Việt ngày càng chủ động tham gia các chương trình trao đổi học thuật, hợp tác giáo dục quốc tế và đào tạo theo chuẩn quốc tế. 

Bên cạnh đó, với vai trò là người mẹ, người truyền thụ những giá trị đạo đức và văn hóa, phụ nữ góp phần xây dựng nền tảng nhân cách và khát vọng học tập cho thế hệ trẻ, yếu tố then chốt của một nền giáo dục hiện đại, hội nhập mà vẫn giữ gìn bản sắc dân tộc. 

Tiến sĩ Nguyễn Thị Quốc Minh tích cực trong các hoạt động giáo dục, truyền tải kỹ năng sống đến thế hệ trẻ.

PV: Tiến sĩ có lời khuyên nào dành cho các bạn trẻ, đặc biệt là sinh viên ngành sư phạm và những người đang có ý định theo đuổi sự nghiệp giáo dục không?

Tiến sĩ Nguyễn Thị Quốc Minh: Là người thầy trong thời kỳ hội nhập, bạn không chỉ là người truyền đạt kiến thức, mà còn là người khai mở tư duy, khơi dậy đam mê và hình thành nhân cách cho thế hệ tương lai. Hãy không ngừng đổi mới chính mình, cập nhật kiến thức, học hỏi công nghệ và lắng nghe học trò bằng trái tim cởi mở. Đồng thời, đừng quên vai trò của mình trong việc gìn giữ những giá trị giáo dục nhân bản, lòng yêu nước và tinh thần khai phóng. Bạn chính là chiếc cầu nối giữa truyền thống và hiện đại, giữa bản sắc dân tộc và xu hướng toàn cầu. Giáo dục bền vững không chỉ nằm trên trang sách mà bắt đầu từ những con người tận tâm, luôn trăn trở và nỗ lực vì thế hệ tương lai, và bạn đang giữ vai trò ấy.

Dành cho các bạn trẻ, đặc biệt là sinh viên ngành sư phạm và những ai đang có ý định theo đuổi con đường giáo dục: Dưới đây là một vài lời khuyên chân thành từ góc nhìn của một người làm nghiên cứu giáo dục lâu năm.

Hiểu rõ lý do bạn chọn nghề dạy học: Giáo dục không phải là con đường dễ đi và cũng không luôn là nơi đem lại sự ổn định về vật chất ngay lập tức. Nhưng nếu bạn thực sự yêu thích việc truyền cảm hứng, hỗ trợ sự phát triển của người khác và mong muốn để lại dấu ấn tích cực cho xã hội, thì đây là một nghề rất đáng theo đuổi. Hãy bắt đầu bằng việc trả lời trung thực: “Vì sao tôi muốn trở thành người thầy, người cô?”.

Không ngừng học hỏi và đổi mới: Người làm giáo dục thời đại mới không chỉ giỏi chuyên môn, mà còn cần thành thạo công nghệ, có khả năng sư phạm tốt và biết kết nối với học sinh bằng sự thấu cảm. Hãy luôn cập nhật kiến thức mới, tham gia các khóa học, dự án quốc tế, phát triển năng lực số và kỹ năng mềm để trở thành một nhà giáo toàn diện.

Nuôi dưỡng lòng kiên nhẫn và sự bao dung: Giáo dục là hành trình dài, cần sự kiên trì, nhất là trong việc uốn nắn, hướng dẫn và truyền cảm hứng cho người học. Bạn sẽ gặp những học sinh chưa ngoan, những hoàn cảnh khó khăn, những môi trường chưa lý tưởng. Khi đó, chính lòng yêu nghề và sự bao dung sẽ giữ bạn lại và giúp bạn đi xa.

Hãy là người truyền cảm hứng, không chỉ là người truyền đạt kiến thức: Thế hệ học sinh hôm nay cần nhiều hơn những “cây bút đỏ”. Họ cần một người dẫn đường, biết khơi gợi niềm tin, giúp học sinh khám phá năng lực tiềm ẩn của mình. Nếu bạn có thể làm điều đó, bạn đang thay đổi một cuộc đời và biết đâu là cả một thế hệ.

Đừng đi một mình, hãy tìm cộng đồng cùng chí hướng: Hãy kết nối với những người trẻ cùng đam mê, tham gia các diễn đàn, hội nhóm giáo viên, chương trình trao đổi hoặc học hỏi quốc tế. Một nhà giáo không thể lớn lên trong cô đơn, bạn cần những người bạn đồng hành để phát triển và giữ lửa nghề.

PV: Tiến sĩ có gì muốn nhắn nhủ đến những người đã, đang và sẽ hoạt động trong ngành giáo dục không?

Tiến sĩ Nguyễn Thị Quốc Minh: Nghề giáo có thể không hào nhoáng nhưng luôn là một trong những nghề cao quý nhất bởi nó gieo mầm cho tương lai. Nếu bạn đủ đam mê, đủ bản lĩnh và giữ được trái tim ấm áp thì đây không chỉ là nghề mà là sứ mệnh. Hãy bước đi với niềm tin và tình yêu.

PV: Cảm ơn những lời chia sẻ chân thành từ Tiến sĩ Nguyễn Thị Quốc Minh. Chúc cô luôn giữ được ngọn lửa đam mê và tiếp tục gặt hái được nhiều thành công trong sự nghiệp giáo dục.