Ngày giáp Tết

Tháng chạp, đi trên những con đường Sài Gòn xào xạc gió chướng, tự nhủ: Gần Tết rồi! Sài Gòn quanh năm nắng và gió. Vậy nhưng thoáng chuyển mùa vẫn hiện diện đây đó, kín đáo mà đầy quyến rũ!

Mỗi sớm mai khi bước chân ra đường phố, ta chợt nhận ra mùa lá rụng đang về… Những chiếc lá bình thản nép vào lề đường hay thong thả giỡn chơi trên vỉa hè khập khiễng từng viên gạch, bầy lá vàng ung dung ngả mình trên thảm cỏ xanh trong công viên. Sài Gòn dường như suốt đêm không ngủ mà sáng nay vẫn tinh khôi màu lá xanh, dịu dàng màu lá vàng. Người lướt qua đường dường như thầm đẫm hương thơm ẩm ướt của sương sớm và tiết trời se lạnh…

Mỗi buổi trưa những chùm hoa bò cạp nước vàng tươi buông mình rực rỡ trong vòm lá xanh ở công viên Gia Định. Sao loài hoa có sắc màu tươi đẹp lại có cái tên nghe chẳng thơ mộng chút nào? Từng chùm hoa thả dài như những chiếc đèn lồng bằng lụa vàng sang trọng, như thu hết ánh sáng mặt trời ấm áp, thắp sáng cả vòm cây, sáng cả một góc trời… Trời Sài Gòn rạo rực một màu xanh làm mềm cả cái gay gắt nắng trưa tháng chạp, để rồi xế chiều nền trời như được phủ một vòm lụa vàng dịu mát. 

Trên lề đường Trương Định từ nhiều năm trước, cứ đến khoảng thời gian này là xuất hiện mấy ông đồ trẻ tuổi quần jeans áo thun với mực tàu bút lông, cũng giấy điều giấy dó, ngồi đó viết những bức thư pháp bằng chữ Hán, cả thư pháp chữ Việt. Người đến xin chữ giờ ít xin câu đối, mà thường xin những chữ tỏ lòng mong ước hay là điều mình tâm niệm, như chữ Tâm, chữ Nhẫn, chữ Phúc, chữ Lộc… Cũng có khi là một câu thơ, một lời hát mà mình tâm đắc, như “Sống trên đời cần có một tấm lòng”.

Cuộc sống đô thị vội vã gấp gáp, chữ nghĩa cũng theo đó ngắn gọn, dễ hiểu. May mắn gặp được người tâm đầu ý hợp thì chuyện trò vui vẻ. Người xin chữ thỏa mãn vì được bức thư pháp chữ như rồng bay phượng múa, lại đúng điều mình mong muốn! Còn người cho chữ cũng thỏa mãn cái thú được phô bày vẻ đẹp tinh túy của nghệ thuật viết chữ. Không thấy ai “trả giá” cho những bức thư pháp này. Cũng chưa thấy “ông đồ” nào giàu có nhờ viết thư pháp. Bởi vì người viết và người xin chữ đều hiểu giá trị tinh thần mà những con chữ mang lại cho mình.

Hoàng hôn, thành phố lên đèn, đường phố đông đúc, người lẫn khói xe. Sau một ngày vất vả mưu sinh dòng người lại như kiến tìm về tổ. Những ngày cuối năm người tứ xứ làm ăn ở Sài Gòn ai cũng muốn về bên gia đình. Người Sài Gòn cũng chờ đón những người thân đang sinh sống ở nơi nào đó trên thế giới… Họ trở về nhà để đắm mình vào không khí Tết, dù chỉ vài ngày ngắn ngủi.

Ghi chép giao thừa

Mặc dù bận rộn, nhộn nhịp (ngày còn nhỏ thì háo hức) từ rằm tháng chạp, hay từ ngày 23 cúng ông Táo về Trời, vậy nhưng đối với tôi Tết chỉ là hai ngày 30 và mùng 1 Tết. Như lệ thường, trưa 30 sắp đặt mâm cơm cúng đón ông bà về hưởng Tết cùng con cháu. Giao thừa cúng đất trời cầu mong mọi điều tốt lành may mắn. Ngày mùng 1 chúc thọ cha mẹ, mừng tuổi các con, rồi lên chùa lễ Phật.

Đó là 2 ngày thiêng liêng, là khoảng thời gian chuyển giao giữa năm cũ chấm dứt và năm mới bắt đầu, là thời điểm cộng cảm giữa Tổ tiên ông bà và con cháu, giao hòa giữa đất trời và con người. Đó chỉ là một khoảnh khắc trong vô tận, nhưng trong khoảnh khắc đó thời gian và không gian như nhập vào nhau làm một.

Ảnh: du lịch hoàn mỹ.

Trong khoảng thời - không gian giao hòa ấy, với tôi mọi điều phiền muộn của năm cũ bỗng trở nên nhẹ nhõm, hư không. Những giận hờn đau đớn bỗng chốc không còn làm tôi đớn đau hờn giận nữa! Những niềm vui, hay cảm giác hạnh phúc một lúc nào đó đã hiện diện cũng không còn làm nhịp đập trái tim tôi lỗi nhịp... Tôi thấy mình thanh thản hơn nhưng dường như cũng dửng dưng hơn, ngay với nỗi đau niềm vui của chính mình. Bỗng giật mình, “dửng dưng” với chính mình nhưng xin đừng dửng dưng với niềm vui, với nỗi đau của những người thân yêu!

Chỉ vài ngày nhưng “Tết” như cơn mưa rào ngày hạ xua đi cái ngột ngạt nóng bức, gột rửa và xóa nhòa những nét nguệch ngoạc cuộc sống vẽ lên trang đời tôi. Như bức tường rào bên nhà đầy những dòng quảng cáo viết tay, in ấn, chữ xấu chữ đẹp, mất nét đủ... vừa được cạo rửa và sơn mới một màu vàng nhạt mịn màng. Dù lớp sơn mới sạch sẽ rồi cũng phai màu, có thể những dòng chữ nguệch ngoạc, ngay ngắn, xấu đẹp mới sẽ lại chồng lên. Vậy nhưng tôi vẫn luôn biết ơn khoảng thời gian này. Nó mang lại cho tôi sự Tĩnh tâm và Bình an để chuẩn bị đón nhận mọi điều sẽ đến trong năm mới...

Giây phút Giao thừa là lúc những người thân yêu nhớ đến nhau, cần có nhau, ước ao cùng nhau gắn bó… Một cảm giác trống trải lạ lùng nhưng cũng thật dễ chịu. Và dù ở đâu trên thế giới này thì mọi người Việt đều chia sẻ với nhau giây phút đất trời chuyển mình, lòng người đầy cảm xúc.

Hạ nêu

Qua ba ngày Tết mùng 4, mùng 5 đường phố trở lại nhịp sống bình thường. Mùng 7 Tết là ngày Hạ nêu theo tục lệ ông bà để lại. Không cây nêu, không cung tên, không vôi bột… Hình như cũng không còn nơi nào làm lễ Dựng nêu và Hạ nêu. Ngay cả khái niệm Cây nêu cũng đang trôi vào quên lãng. Bao nhiêu tập tục đã biến mất trong cái thế giới, trong cái xã hội thực tế đến mức quá thực dụng này. Nhiều thứ trong câu đối Tết ngày xưa đã mất và sắp mất, giờ chắc chỉ những người lớn tuổi là còn nhớ đến:

Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ/ Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh

Sắc đỏ của câu đối Tết trong mỗi gia đình giờ rất hiếm. Còn chăng chỉ có ở nơi đình chùa hay thấp thoáng trong khu phố người Hoa. Tiếng pháo báo hiệu giao thừa, mở đầu ngày mùng Một Tết cũng đã im ắng từ lâu rồi. Bánh chưng (và bánh tét) không chỉ là “đặc sản” ngày Tết.

Bước chân ra đường ở đâu cũng có thể tìm thấy nơi bán bánh chưng, bánh tét. Lớn có nhỏ có, gói bằng lá dong cũng có, mà bằng lá chuối cũng nhiều. Bánh vẫn xanh màu lá, nhân bánh vẫn có miếng thịt mỡ và đậu xanh, nhưng đã thành một thứ quà vặt, ăn sáng. Giờ nhiều người ăn bánh chưng lấy no làm chính, mấy ai biết thưởng thức miếng ngon từ nhân đậu xanh lựa từng hạt nấu nhỏ lửa cho thật nhừ để có thể thấm đẫm mỡ thịt tan ra trong miệng, miếng bánh nếp chắc dẻo quánh mà ngọt ngào như lắng đọng từ dòng nước ngọt mát chở nặng phù sa.

Bây giờ, bất cứ ngày nào vào một quán cơm bụi hay cơm trưa văn phòng ta cũng có thể ăn thịt (nấu) đông giữa Sài Gòn nắng như đổ lửa, không cần phải có cái giá lạnh miền Bắc. Dưa hành bán trong các siêu thị quanh năm, chưa kể các cửa hàng thức ăn Hà Nội. Thức ăn ngày thường chẳng khác ngày Tết bao nhiêu, vị ngon đặc biệt của món ăn ngày Tết theo đó cũng mất dần, chỉ còn lại trong ký ức…

Tháng Giêng rồi cũng qua nhanh. Người tứ xứ lại đổ vào Sài Gòn. Người về Sài Gòn sẽ lần lượt ra đi. Sài Gòn hơn mười triệu dân nhưng dường như nỗi cô đơn của sự chờ đợi vẫn ẩn hiện đâu đó trên những con đường. Mùa nắng dần nhường chỗ cho mùa mưa đến sớm…