Ảnh minh hoạ: ITN

Kỹ năng sống (tiếng Anh: Life skills) là tập hợp các kỹ năng tâm lý xã hội và kỹ năng cá nhân giúp con người giải quyết hiệu quả các yêu cầu và thách thức của cuộc sống hàng ngày. Chúng là những kỹ năng cần thiết để con người sống khỏe mạnh, an toàn, hiệu quả và thành công trong các mối quan hệ xã hội.

Tại sao nên dạy kỹ năng sống cho trẻ từ sớm?

Kỹ năng sống không phải tự nhiên mà có, chúng cần được rèn luyện và bồi dưỡng theo thời gian. Việc bắt đầu sớm giúp trẻ hình thành những thói quen tốt, xây dựng nền tảng vững chắc cho sự phát triển toàn diện.

Kỹ năng sống giúp trẻ tăng cường khả năng thích ứng tốt hơn với những tình huống khác nhau, tự tin và chủ động hơn trong cuộc sống.

Phát triển tư duy và cảm xúc. Kỹ năng sống không chỉ liên quan đến hành động mà còn ảnh hưởng đến tư duy và cảm xúc của trẻ. Chúng giúp trẻ suy nghĩ logic hơn, giải quyết vấn đề hiệu quả hơn, quản lý cảm xúc tốt hơn và xây dựng các mối quan hệ lành mạnh.

Khi có kỹ năng sống, trẻ sẽ tự tin hơn vào khả năng của mình, dám đối mặt với khó khăn và tự giải quyết vấn đề. Điều này giúp trẻ trở nên tự lập và bản lĩnh hơn.

Các giai đoạn và kỹ năng sống phù hợp:

Giai đoạn 0-3 tuổi: Kỹ năng vận động như, bò, trườn, đi, chạy, cầm nắm...Kỹ năng tự chăm sóc, ăn, ngủ, vệ sinh cá nhân...Kỹ năng giao tiếp, nghe, nói, biểu lộ cảm xúc...

Cách dạy: Tạo môi trường an toàn để trẻ khám phá, khuyến khích trẻ tự làm những việc đơn giản, giao tiếp và tương tác với trẻ thường xuyên.

Giai đoạn 3-6 tuổi: Kỹ năng tự phục vụ gồm mặc quần áo, tự ăn, dọn dẹp đồ chơi...Kỹ năng xã hội, chia sẻ, hợp tác, tôn trọng người khác...Kỹ năng giải quyết vấn đề đơn giản,  xử lý các tình huống mâu thuẫn nhỏ với bạn bè, tự tìm cách giải quyết vấn đề khi gặp khó khăn...

Cách dạy: Sử dụng trò chơi, câu chuyện, tình huống thực tế để dạy trẻ, giải thích cho trẻ hiểu lý do của từng hành động, khuyến khích trẻ tự đưa ra quyết định.

Giai đoạn 6-12 tuổi: Kỹ năng học tập, lập kế hoạch học tập, quản lý thời gian, ghi nhớ thông tin...Kỹ năng giao tiếp hiệu quả, lắng nghe, diễn đạt ý kiến, làm việc nhóm...Kỹ năng quản lý tài chính, tiết kiệm, chi tiêu hợp lý...Kỹ năng tự bảo vệ, nhận biết và phòng tránh nguy hiểm, xử lý tình huống khẩn cấp...

Cách dạy: Giao việc cho trẻ, hướng dẫn trẻ lập kế hoạch, khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động ngoại khóa, tạo cơ hội để trẻ thể hiện bản thân.

Giai đoạn 12-18 tuổi: Kỹ năng tư duy phản biện, phân tích, đánh giá thông tin, đưa ra quyết định dựa trên bằng chứng...Kỹ năng giải quyết vấn đề phức tạp, Xác định vấn đề, tìm kiếm giải pháp, đánh giá và lựa chọn giải pháp tốt nhất...Quản lý cảm xúc, nhận biết, hiểu và điều chỉnh cảm xúc của bản thân... Xây dựng mối quan hệ, giao tiếp hiệu quả, giải quyết xung đột, xây dựng lòng tin...

Cách dạy: Thảo luận, tranh luận với trẻ về các vấn đề xã hội, khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động tình nguyện, tạo điều kiện để trẻ trải nghiệm và học hỏi.

Một số kỹ năng sống quan trọng cần dạy trẻ:

Tự chăm sóc bản thân: Vệ sinh cá nhân, ăn uống lành mạnh, ngủ đủ giấc.

Giao tiếp và ứng xử: Lắng nghe, tôn trọng người khác, diễn đạt ý kiến rõ ràng.

Giải quyết vấn đề: Xác định vấn đề, tìm kiếm giải pháp, đưa ra quyết định.

Quản lý thời gian và tài chính: Lập kế hoạch, tiết kiệm, chi tiêu hợp lý.

Tự bảo vệ: Nhận biết và phòng tránh nguy hiểm, xử lý tình huống khẩn cấp.

Việc dạy kỹ năng sống cho trẻ nên bắt đầu càng sớm càng tốt và được tiếp tục trong suốt quá trình trưởng thành của trẻ.