Một nghiên cứu đột phá của Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Đức (DKFZ) và Viện Công nghệ Tế bào Gốc và Y học Thực nghiệm Heidelberg (HI-STEM) đã hé lộ một chiến lược tiềm năng mới trong điều trị ung thư tuyến tụy. Theo đó, việc chặn kết nối giữa các tế bào thần kinh và khối u không chỉ làm chậm sự tiến triển của khối u mà còn giúp tăng hiệu quả của các phương pháp điều trị hiện có.

Sự liên kết giữa u tuyến tụy và hệ thần kinh

Nghiên cứu, được công bố trên tạp chí Nature, cho thấy các khối u tuyến tụy không chỉ phát triển trong môi trường mạng lưới thần kinh dày đặc mà còn có khả năng tái lập trình các tế bào thần kinh để hỗ trợ sự tăng trưởng của chúng. Thông qua các thí nghiệm trên chuột, các nhà khoa học nhận thấy rằng khi chức năng thần kinh bị chặn, sự phát triển của khối u bị ức chế đáng kể. Đồng thời, điều này cũng giúp tăng độ nhạy của các tế bào ung thư đối với hóa trị và liệu pháp miễn dịch.

"Các khối u tuyến tụy được bao quanh bởi một mạng lưới thần kinh dày đặc. Tuy nhiên, chỉ các sợi thần kinh kéo dài vào khối u, trong khi thân chính của các tế bào thần kinh vẫn nằm ở các hạch thần kinh ngoại biên. Sự tương tác giữa chúng và tế bào ung thư là một yếu tố quan trọng thúc đẩy sự phát triển của bệnh lý này", nhóm nghiên cứu giải thích.

Bằng cách sử dụng một phương pháp phân tích phân tử tiên tiến, nhóm nghiên cứu do Giáo sư Andreas Trumpp đứng đầu đã xác định được cách các dây thần kinh bị ung thư tuyến tụy "tái lập trình" để phục vụ lợi ích của khối u. Ngay cả sau khi khối u nguyên phát bị cắt bỏ, hệ thần kinh vẫn duy trì các đặc tính có lợi cho sự phát triển ung thư. Điều này dẫn đến nguy cơ tái phát mạnh mẽ hơn khi tế bào ung thư xuất hiện trở lại.

Một phát hiện quan trọng khác là sự tác động của hệ thần kinh lên các nguyên bào sợi liên quan đến ung thư (CAF), vốn chiếm phần lớn thể tích khối u và đóng vai trò quan trọng trong việc ức chế hệ miễn dịch. Khi các kết nối thần kinh bị cắt bỏ bằng phẫu thuật hoặc hóa chất đặc hiệu, không chỉ khối u co lại mà hệ miễn dịch cũng trở nên hoạt động mạnh mẽ hơn.

Gia tăng hiệu quả của liệu pháp miễn dịch

Hiện nay, liệu pháp miễn dịch bằng chất ức chế điểm kiểm soát (ICI) không có hiệu quả rõ rệt đối với ung thư tuyến tụy do loại khối u này có tính "lạnh" về mặt miễn dịch, nghĩa là tế bào T không thể tiếp cận và tiêu diệt chúng. Tuy nhiên, khi các nhà nghiên cứu sử dụng độc tố thần kinh để cắt đứt tín hiệu thần kinh trong mô hình thử nghiệm trên chuột, khối u bắt đầu đáp ứng với chất ức chế điểm kiểm soát nivolumab, làm giảm đáng kể kích thước khối u.

"Bằng cách chặn kết nối thần kinh, chúng tôi đã có thể biến một khối u miễn dịch lạnh thành một khối u nhạy cảm với liệu pháp miễn dịch", nhà khoa học Simon Renders, đồng tác giả nghiên cứu, cho biết.

Một yếu tố quan trọng khác được nhóm nghiên cứu phát hiện là tác động của thuốc nab-paclitaxel - một thành phần trong phác đồ hóa trị tiêu chuẩn cho ung thư tuyến tụy. Ngoài tác dụng ức chế sự phân chia tế bào ung thư, nab-paclitaxel còn làm suy giảm đáng kể các dây thần kinh cảm giác trong khối u. Khi kết hợp thuốc này với các chất ức chế thần kinh giao cảm, hiệu quả điều trị tăng lên đáng kể, giúp giảm hơn 90% khối lượng khối u trong mô hình thử nghiệm.

Các nhà khoa học nhận định rằng chiến lược chặn kết nối thần kinh có thể là một hướng đi đầy triển vọng trong điều trị ung thư tuyến tụy, đặc biệt khi kết hợp với hóa trị và liệu pháp miễn dịch. Điều này có thể giúp thu nhỏ khối u đủ để thực hiện phẫu thuật cắt bỏ, từ đó cải thiện đáng kể tiên lượng cho bệnh nhân.

Nhóm nghiên cứu của Giáo sư Trumpp hiện đang phối hợp với Bệnh viện Đại học Heidelberg để lên kế hoạch cho các thử nghiệm lâm sàng đầu tiên trên bệnh nhân ung thư tuyến tụy. Nếu thành công, đây sẽ là một bước tiến quan trọng trong cuộc chiến chống lại căn bệnh có tỷ lệ tử vong cao này.