Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, đại diện Ủy ban Dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp trình bày trước Quốc hội . Ảnh: VPQH

Ngày 7/5, tại phiên họp ngày hôm nay trong khuôn khổ Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đã trình bày Tờ trình về dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013.

Tờ trình nhấn mạnh rằng việc sửa đổi Hiến pháp lần này xuất phát từ yêu cầu cụ thể hóa chủ trương của Đảng và tổng kết thực tiễn thi hành Hiến pháp trong hơn một thập kỷ qua. Quá trình sửa đổi được tiến hành một cách thận trọng, tuân thủ nghiêm ngặt các quy trình, đảm bảo tính dân chủ và khoa học, nhằm đáp ứng mục tiêu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa hiện đại.

Nâng cao vị thế của Mặt trận Tổ quốc và Công đoàn

Điểm đáng chú ý trong nội dung sửa đổi lần này là việc tập trung làm rõ vị trí, vai trò, chức năng, nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tại Điều 9 và Điều 84. Dự thảo khẳng định Mặt trận là tổ chức trung tâm của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, đồng thời trao quyền trình dự án luật, pháp lệnh, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc thể chế hóa vai trò chính trị của Mặt trận, nhất quán với mô hình tổ chức mới của hệ thống chính trị sau sắp xếp.

Cùng với đó, Điều 10 về Công đoàn Việt Nam cũng được đề xuất sửa đổi, xác định rõ hơn vị trí là tổ chức chính trị - xã hội của giai cấp công nhân và người lao động, trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Đặc biệt, dự thảo bổ sung chức năng đại diện cho người lao động ở cấp quốc gia trong quan hệ lao động và đối ngoại công đoàn, phù hợp với xu thế hội nhập quốc tế sâu rộng.

Chấm dứt cấp huyện, tổ chức lại chính quyền địa phương tinh gọn

Một thay đổi mang tính đột phá trong dự thảo lần này là đề xuất tái cấu trúc hệ thống đơn vị hành chính theo hướng tinh gọn và hiệu lực hơn. Theo đó, cấp hành chính huyện dự kiến sẽ chính thức kết thúc hoạt động. Điều 110 của dự thảo quy định đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam sẽ bao gồm: tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và các đơn vị hành chính dưới cấp tỉnh, do Quốc hội quy định.

Các điều 111, 112 và 114 cũng được sửa đổi nhằm xác lập lại mô hình tổ chức chính quyền địa phương bao gồm Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân. Dự thảo loại bỏ khái niệm "cấp chính quyền địa phương" như trước đây, hướng đến một tổ chức gọn nhẹ, rõ ràng, tránh sự chồng chéo về chức năng. Đáng chú ý, khoản sửa đổi tại Điều 115 loại bỏ quy định Chánh án Tòa án nhân dân và Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân là đối tượng trả lời chất vấn tại Hội đồng nhân dân, phản ánh sự tái cấu trúc về tính chất tổ chức của các cơ quan nhà nước ở địa phương.

Toàn cảnh phiên họp sáng ngày 7/5. Ảnh: VPQH

Đảm bảo chuyển tiếp và lấy ý kiến Nhân dân rộng rãi

Dự thảo cũng đề xuất Điều 2 quy định thời điểm có hiệu lực của Nghị quyết là từ ngày 1/7/2025. Để đảm bảo quá trình chuyển tiếp suôn sẻ, dự thảo xác định rõ việc chỉ định các chức danh Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Trưởng đoàn và Phó Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội trong quá trình sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã. Đồng thời, các chức danh thuộc nhiệm kỳ 2021–2026 sẽ được kiện toàn lại tương ứng với mô hình tổ chức mới, đảm bảo quản trị thông suốt, không gây gián đoạn về tổ chức và nhân sự.

Ngay sau khi được trình Quốc hội, Ủy ban Dự thảo đã ban hành Kế hoạch số 05/KH-UBDTSĐBSHP để tổ chức lấy ý kiến Nhân dân từ ngày 6/5 đến 5/6/2025. Quá trình lấy ý kiến sẽ được thực hiện thông qua nhiều hình thức đa dạng, ứng dụng công nghệ thông tin, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân ở mọi tầng lớp và địa bàn tham gia đóng góp ý kiến một cách thực chất và hiệu quả. Dự kiến, sau khi tiếp thu và chỉnh lý, bản dự thảo hoàn chỉnh sẽ được trình Quốc hội thông qua vào ngày 24/6/2025.