Sáng 13/11 đã diễn ra tọa đàm và trưng bày "Báo chí qua lăng kính giới" do Hội Nhà báo Việt Nam phối hợp cùng tổ chức Oxfam tại Việt Nam tổ chức.

Tại buổi tọa đàm, các diễn giả đã cùng thảo luận và chia sẻ vấn đề vai trò của báo chí trong việc nâng cao nhận thức cộng đồng, thúc đẩy bình đẳng giới; nhận diện tình trạng định kiến giới trong xã hội thể hiện trên báo chí - truyền thông; thảo luận về khuôn mẫu giới, sạn giới, cách thức xây dựng sản phẩm báo chí có nhạy cảm giới…

Quang cảnh tọa đàm. Ảnh: hanoimoi.vn

Tại buổi tọa đàm, TS Lê Văn Sơn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Giới, Gia đình và Phát triển cộng đồng nhận định trong sản phẩm báo chí còn tồn tại một số biểu hiện của định kiến giới như: củng cố hoặc làm nặng thêm định kiến giới về vai trò, đặc điểm, khả năng của một giới nào đó; tạo ra định kiến giới hoặc khuôn mẫu giới mới; coi thường, đánh giá thấp về vai trò, đóng góp, đặc điểm, khả năng của một giới nào đó; kỳ thị, phân biệt đối xử về xu hướng tình dục, bản dạng giới và thể hiện giới khác với giới tính sinh học; lạm dụng hoặc thương mại hóa hình ảnh khỏa thân, gợi dục, hạ thấp vai trò của một giới nào đó; bao biện cho người gây bạo lực nhưng lại đổ lỗi cho nạn nhân.

TS Lê Văn Sơn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Giới, Gia đình và Phát triển cộng đồng

Ông Sơn cũng đưa ra một số gợi ý để đảm bảo nhạy cảm giới trong sản phẩm báo chí như: Không sử dụng hình ảnh làm nặng thêm định kiến giới, khuôn mẫu giới vốn có; sử dụng hài hòa hình ảnh minh họa, ý kiến của nam, nữ trong sản phẩm báo chí; sử dụng hình ảnh giúp thay đổi định kiến giới, định hướng suy nghĩ và quan điểm đúng đắn về giới, xóa bỏ khuôn mẫu hoặc thúc đẩy cách nhìn  tôn trọng sự đa dạng khi phản ánh về giới... lưu ý khi sử dụng ngôn ngữ nhạy cảm và sử dụng số liệu phân tách theo giới tính trong sản phẩm báo chí.

Theo ông Sơn, báo chí nên khai thác chủ đề bình đẳng giới và tăng quyền năng cho phụ nữ, trong đó, sử dụng những câu chuyện, hình ảnh truyền cảm hứng cho công chúng về bình đẳng giới theo nguyên tắc chia sẻ và hợp tác giữa các giới để cùng phát triển; sáng tác các tác phẩm báo chí hướng tới thay đổi, xóa bỏ định kiến giới, khuôn mẫu về giới, định hướng công chúng hiểu đúng và tôn trọng sự đa dạng về giới...

Ngoài ra, ông Sơn cũng nhấn mạnh, Bình đẳng giới không phải ưu tiên, thiên vị phụ nữ, tước bỏ quyền và lợi ích của nam, hay là luôn giúp đỡ, thương hại phụ nữ vì họ yếu đuối.  Bình đẳng giới không phải là đảm bảo tỉ lệ : 50:50, mà là tham gia thực chất và tạo điều kiện thuận lợi cho các giới được phát huy vai trò và đóng góp của mình, được hưởng những quyền lợi ngang nhau, trong tất cả mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.

Tại buổi tọa đàm, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Đỗ Thị Thu Hằng, Trưởng ban Nghiệp vụ Hội nhà báo Việt Nam cũng nêu quan điểm: muốn thay đổi nhận thức của công chúng, cần chú ý khai thác các câu chuyện, chủ đề liên quan đến bất bình đẳng giới, thay đổi góc nhìn bình đẳng giới.

Theo chỉ số của "Dự án Thanh niên tham gia thách thức định kiến giới và thúc đẩy bình đẳng giới" (Youth & Gender ) do Liên minh châu Âu tài trợ, yêu cầu chung đối với các sản phẩm truyền thông, quảng cáo có nhạy cảm giới, bảo đảm thể hiện thông điệp truyền thông, quảng cáo không củng cố khuôn mẫu giới, định kiến giới và vai trò giới truyền thống mà theo hướng thách thức các khuôn mẫu, định kiến giới và hưởng đến thúc đẩy bình đẳng giới. Ngoài ra, các hình ảnh liên quan đến phụ nữ, nam giới, trẻ em, cộng đồng LGBTIQ+ được thể hiện đa dạng về mặt định tính và định lượng trong các sản phẩm quảng cáo và truyền thông.

Các tiêu chí đánh giá sản phẩm báo chí về đề tài nhạy cảm giới, đó là: Phản ánh trung thực, chính xác về nhạy cảm giới - không có sạn giới trong tác phẩm; thực hiện nguyên tắc không phân biệt đối xử; phù hợp với trình độ tiếp cận thông tin của nhóm công chúng  đề tài hướng tới.

Các đại biểu tham gia tọa đàm nhận định, việc nâng cao hiểu biết về bình đẳng giới trong giới truyền thông vô cùng thiết thực nhằm hỗ trợ thực hiện 10 điều Quy định đạo đức nghề nghiệp người làm báo. Đặc biệt là Điều 4 với nội dung: "Nêu cao tinh thần nhân văn, tôn trọng quyền con người. Không xâm phạm đời tư, làm tổn hại danh dự, nhân phẩm, lợi ích hợp pháp của tổ chức và cá nhân".

Kết luận tọa đàm, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Đỗ Thị Thu Hằng nêu rõ, báo chí có vai trò rất quan trọng trong việc nâng cao nhận thức cho công chúng về bình đẳng giới và vai trò của phụ nữ trong đời sống xã hội. Các nhà báo dù ở vai trò nào cũng đã và đang đóng góp vào việc phản ánh các vấn đề bất bình đẳng giới đang xảy ra, các vấn đề cấp thiết của phụ nữ, trẻ em.

PGS.TS Đỗ Thị Thu Hằng, Trưởng ban Nghiệp vụ Hội nhà báo Việt Nam chủ trì tọa đàm

Ngoài những thành công tích cực thì cũng cần phải có những định hướng nhằm xây dựng nền báo chí có trách nhiệm giới. Yêu cầu về trách nhiệm giới cần được thực hiện trong toàn bộ quy trình sáng tạo nội dung, tổ chức sản xuất và một số nguyên tắc cần tuân thủ nhằm tăng cường tần suất, chất lượng sản phẩm báo chí về giới, bình đẳng giới, gợi ý các giải pháp mang tính chất rất kỹ thuật như cách thức sử dụng hình ảnh có trách nhiệm giới; sử dụng hài hòa các nhân vật, hình ảnh minh họa…

Trong khuôn khổ chương trình, Bảo tàng Báo chí Việt Nam đã trưng bày chuyên đề có tính lịch sử về các sản phẩm báo chí đề cập đến vấn đề giới tại Việt Nam trong hơn một thế kỷ qua.