Ảnh minh họa: ITN

Dưới đây là những kiểu nuôi dạy độc hại phổ biến và hậu quả của chúng đối với tâm lý và tương lai của trẻ.

Nuôi dạy bằng sự kiểm soát quá mức

Cha mẹ kiểm soát quá mức thường can thiệp vào mọi khía cạnh trong cuộc sống của con, từ việc học hành, bạn bè đến sở thích cá nhân. Họ đặt ra những quy định nghiêm ngặt và mong muốn con cái tuân theo mà không có sự phản hồi.

Việc kiểm soát quá mức thường xuất phát từ nỗi sợ con cái gặp thất bại hoặc cha mẹ có xu hướng cầu toàn quá mức.

Hệ lụy là trẻ em lớn lên trong môi trường này thường có xu hướng thiếu tự tin, sợ phạm sai lầm, khó đưa ra quyết định và dễ gặp vấn đề về tâm lý như lo âu hoặc trầm cảm. Ngoài ra, khi trưởng thành, trẻ có thể gặp khó khăn trong việc thích nghi với những môi trường có tính tự chủ cao, như môi trường làm việc hoặc xã hội.

Nuôi dạy bằng bạo lực

Một số cha mẹ sử dụng đòn roi, mắng mỏ hoặc những hình phạt khắc nghiệt để ép con vào khuôn khổ. Quan điểm "thương cho roi cho vọt" vẫn tồn tại trong nhiều gia đình.

Nguyên nhân thường do cha mẹ bị ảnh hưởng bởi văn hóa giáo dục cũ hoặc thiếu kỹ năng kiểm soát cảm xúc.

Bạo lực không giúp trẻ ngoan hơn mà chỉ khiến trẻ trở nên sợ hãi, mất niềm tin vào cha mẹ và có thể hình thành xu hướng bạo lực trong hành vi của chính mình. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng trẻ em bị bạo hành có nguy cơ phát triển các vấn đề về tâm lý như rối loạn lo âu, trầm cảm, thậm chí có thể lặp lại hành vi bạo lực với người khác khi trưởng thành.

Nuôi dạy bằng sự bỏ mặc

Cha mẹ bỏ mặc con thường không dành đủ thời gian để quan tâm, lắng nghe hoặc hỗ trợ con trong cuộc sống. Họ có thể quá bận rộn hoặc không coi trọng vai trò làm cha mẹ.

Nguyên nhân là do áp lực công việc, thiếu kỹ năng nuôi dạy hoặc chính bản thân cha mẹ cũng từng bị nuôi dạy theo cách này.

Hệ lụy khiến trẻ em lớn lên trong sự thờ ơ dễ cảm thấy cô đơn, thiếu sự kết nối tình cảm và có nguy cơ phát triển các vấn đề về tâm lý và hành vi. Việc thiếu sự quan tâm từ cha mẹ có thể khiến trẻ tìm kiếm sự chú ý từ bên ngoài, dễ bị lôi kéo vào các môi trường tiêu cực hoặc có xu hướng tự ti, khó hình thành các mối quan hệ lành mạnh.

Kỳ vọng quá mức

Nhiều bậc cha mẹ đặt ra những tiêu chuẩn quá cao, luôn đòi hỏi con phải đạt thành tích xuất sắc và không chấp nhận thất bại. Cha mẹ mong muốn con thành công hoặc áp lực từ xã hội về thành tích.

Trẻ em trong môi trường này thường bị áp lực nặng nề, cảm thấy giá trị bản thân phụ thuộc vào thành tích và có nguy cơ mất động lực nếu không đạt được kỳ vọng. Ngoài ra, trẻ dễ phát triển tâm lý sợ thất bại, không dám thử thách bản thân, hoặc có xu hướng giấu giếm sai lầm thay vì học hỏi từ chúng.

Nuôi dạy thiếu kỷ luật

Một số cha mẹ nuôi dạy con theo hướng quá nuông chiều, đáp ứng mọi yêu cầu của con mà không đặt ra quy tắc hay giới hạn. Do tâm lý muốn bù đắp tình cảm hoặc sợ con buồn, thất vọng.

Dẫn đến trẻ có thể phát triển tính ích kỷ, thiếu kỹ năng kiểm soát bản thân, dễ gặp khó khăn khi đối mặt với thử thách trong cuộc sống. Khi trưởng thành, trẻ có thể gặp khó khăn trong việc duy trì kỷ luật cá nhân, khó thích nghi với môi trường học tập và làm việc có quy tắc.

Mỗi bậc cha mẹ đều mong muốn điều tốt nhất cho con, nhưng việc nuôi dạy đúng cách đòi hỏi sự cân bằng giữa yêu thương, kỷ luật và tôn trọng. Tránh xa những kiểu nuôi dạy độc hại sẽ giúp trẻ phát triển khỏe mạnh cả về tinh thần lẫn thể chất, trở thành những người tự tin và hạnh phúc trong tương lai.