Mới đây, trên diễn đàn dành cho phụ huynh xuất hiện một chủ đề gây tranh cãi nảy lửa: Liệu trẻ học trường tư có thực sự ít nói tục, chửi bậy hơn trường công? 

Cụ thể, một bà mẹ có con học lớp 2 trường tư khơi mào tranh luận khi đặt câu hỏi: "Các chị có con học tiểu học trường tư có thấy tỉ lệ các cháu nói tục chửi bậy ít hơn so với trường công không ạ?". Bà mẹ này cũng cho biết, các bạn trong lớp con đều rất ngoan, lễ phép. Nhưng mỗi khi xuống sân chung cư, thấy mấy bé trường công bé tí xíu đã chửi bậy như ranh thì thực sự sốc.

Câu chuyện của chị ngay lập tức nhận được hàng trăm bình luận trái chiều. Có người đồng tình, nhưng cũng không ít ý kiến phản bác gay gắt.

Ảnh minh hoạ

Tranh luận

Nhiều người cho rằng trường tư, đặc biệt là những trường có học phí cao, có xu hướng chú trọng hơn vào việc giáo dục đạo đức và hành vi của học sinh. Họ cho rằng gia đình các em học sinh ở những trường này thường có điều kiện kinh tế tốt hơn, từ đó có thể tập trung vào việc dạy con cái những giá trị đạo đức, ngôn ngữ lịch sự, và những hành vi ứng xử phù hợp. 

Tuy nhiên, cũng có những ý kiến phản bác, cho rằng việc nói tục của trẻ không chỉ phụ thuộc vào loại hình trường học mà còn là ảnh hưởng của gia đình và môi trường xã hội xung quanh. 

Điều đáng nói là nhiều phụ huynh đang quá đề cao vai trò của nhà trường mà quên mất rằng gia đình mới là nơi hình thành nhân cách cơ bản của trẻ. Một đứa trẻ dù học trường đắt tiền đến đâu cũng khó giữ được sự thanh lịch trong ngôn từ nếu ngày nào cũng nghe bố mẹ, người thân nói tục, chửi thề. Ngược lại, nhiều em học trường công vẫn giữ được sự lễ phép nhờ được giáo dục tốt từ gia đình.

Một phụ huynh chia sẻ câu chuyện của con mình: Khi con gái chị mới 2 tuổi, chị chọn một trường mầm non tư thục với phương châm giáo dục "tôn trọng trẻ em". Con đi học về rất ngoan, biết chào hỏi lễ phép. Tuy nhiên, do chuyển nhà, chị buộc phải chuyển con sang một trường mầm non tư khác. Và chỉ sau 1 tuần, con bắt đầu nói những câu như "Cút đi", "Tao không thích mày". Chị sốc khi nghe con chửi bạn bằng những từ chưa bao giờ dùng ở nhà.

Không chỉ vậy, thói quen ăn uống của con cũng thay đổi: "Con bắt đầu ăn vội vàng, nhai nhồm nhoàm như các bạn. Mình phản ánh với cô nhưng hình như không được quan tâm đúng mực. 3 tháng ở đó, mình thấy con thực sự thay đổi theo hướng tiêu cực".

Không chấp nhận để con tiếp tục trong môi trường đó, chị quyết định đổi trường lần thứ ba. "Lúc đầu con hơi khó hòa nhập do đã quen cách cư xử cũ. Nhưng ở đây, các cô rất nghiêm khắc về ngôn ngữ và hành vi. Chỉ sau vài lần con nói hỗn, cô đã nhẹ nhàng nhưng kiên quyết chỉnh lại ngay".

Về nhà, chị và chồng cũng đồng nhất cách dạy con: "Mỗi khi con vô tình nói bậy, cả nhà không la mắng mà cùng phân tích tại sao không nên dùng từ đó. Thay vì bảo: "Con không được nói thế", mình giải thích: "Từ đó làm người khác buồn. Mình nói cách khác nhé?". Sau 4 tháng kiên trì, con đã trở lại là cô bé ngoan, hiểu được vì sao không nên dùng ngôn ngữ tiêu cực. 

Điều này chứng minh rằng trường tư hay công chỉ là một phần trong quá trình giáo dục trẻ. Một học sinh trường công cũng có thể giữ được sự lễ phép nhờ sự giáo dục từ nhà trường và gia đình.

Một giáo viên có 15 năm kinh nghiệm dạy cả trường công lẫn tư chia sẻ: "Tôi từng gặp những học sinh trường tư nói tục rất tinh vi, dùng từ Hán Việt hay tiếng Anh để chửi nhau mà giáo viên không phát hiện ra. Cũng như có nhiều em trường công rất ý tứ trong lời ăn tiếng nói. Vấn đề không nằm ở loại hình trường lớp, mà ở cách chúng ta giáo dục con trẻ".

Một số nghiên cứu quốc tế từ các tổ chức như UNICEF hay Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO) cũng đề cập đến ảnh hưởng của môi trường gia đình và giáo dục đối với hành vi và ngôn ngữ của trẻ em. Những nghiên cứu này có thể chỉ ra rằng gia đình và xã hội có tác động lớn hơn đối với hành vi của trẻ, hơn là chỉ nhìn vào loại hình trường học.

Thay vì tranh cãi trường nào tốt hơn, có lẽ các bậc phụ huynh nên tập trung vào những giải pháp thiết thực. Trước hết là làm gương trong chính gia đình mình. Tiếp đến là phối hợp chặt chẽ với nhà trường để uốn nắn kịp thời khi con có biểu hiện dùng ngôn ngữ không phù hợp. Và quan trọng không kém là dạy trẻ cách ứng xử với những tình huống khi nghe bạn bè nói tục.

Câu chuyện ngôn ngữ của trẻ em thực chất là tấm gương phản chiếu cả xã hội. Trong thời đại internet, trẻ có thể học những từ ngữ không hay từ rất nhiều nguồn khác nhau. Thay vì đổ lỗi cho hệ thống giáo dục này nọ, có lẽ chúng ta cần nhìn nhận lại chính mình - những người lớn đang hàng ngày làm gương cho con trẻ. Điều này sẽ giúp trẻ có thể tự nhận thức được những hành vi, lời nói không phù hợp và học được cách ứng xử tử tế với người khác.