Đột quỵ, đặc biệt là nhồi máu não, đang trở thành một trong những thách thức lớn của y học hiện đại. Không chỉ là nguyên nhân gây tử vong thứ ba, đột quỵ còn là nguyên nhân hàng đầu gây tàn phế, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Trong bối cảnh đó, nghiên cứu về ứng dụng tế bào gốc tự thân trong điều trị nhồi máu não đã mang lại những tín hiệu đầy hy vọng.

Hiện trạng và những khó khăn trong điều trị nhồi máu não

Nhồi máu não chiếm tới 80-85% tổng số ca đột quỵ, đòi hỏi các phương pháp điều trị hiệu quả và kịp thời. Mục tiêu hàng đầu trong điều trị nhồi máu não cấp tính là khôi phục dòng máu đến vùng não bị thiếu máu càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, các phương pháp điều trị hiện tại như dùng thuốc tiêu sợi huyết hoặc lấy huyết khối bằng dụng cụ cơ học đều có những hạn chế nhất định, đặc biệt là yêu cầu bệnh nhân phải đến bệnh viện trong thời gian rất ngắn sau khi xuất hiện triệu chứng.

Nhồi máu não chiếm tới 80-85% tổng số ca đột quỵ, không chỉ là nguyên nhân gây tử vong thứ ba, đột quỵ còn là nguyên nhân hàng đầu gây tàn phế, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh

Trong những năm gần đây, liệu pháp tế bào gốc đã nổi lên như một hướng đi đầy tiềm năng trong điều trị các bệnh lý tổn thương hệ thần kinh, đặc biệt là nhồi máu não. Liệu pháp này không chỉ hứa hẹn khả năng tái tạo mô não bị tổn thương mà còn có thể phục hồi các chức năng thần kinh đã mất.

Các nghiên cứu trên mô hình động vật và thử nghiệm lâm sàng đã cho thấy tế bào gốc tự thân có khả năng tái tạo mô não và phục hồi chức năng thần kinh. Điều này đã mở ra một hướng đi mới đầy triển vọng cho việc điều trị đột quỵ, đặc biệt là khi liệu pháp tế bào gốc đã chứng minh được hiệu quả ở cả ba giai đoạn: cấp tính, bán cấp và mạn tính của bệnh.

Liệu pháp tế bào gốc: Bước tiến mới trong điều trị nhồi máu não, đột quỵ

Từ năm 2018 - 2021, nhóm nghiên cứu của PGS.TS. Nguyễn Hoàng Ngọc tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 đã thực hiện đề tài "Nghiên cứu sử dụng tế bào gốc tự thân trong điều trị nhồi máu não". Đề tài này tập trung vào việc xây dựng quy trình phân lập, bảo quản và sử dụng tế bào gốc tự thân trong điều trị nhồi máu não.

PGS.TS. Nguyễn Hoàng Ngọc, Phó Giám đốc Bệnh viện 108 thăm khám cho bệnh nhân

Kết quả, nhóm nghiên cứu đã đạt được những thành tựu đáng kể: Nhóm đã xây dựng thành công quy trình phân lập, bảo quản và quy trình sử dụng tế bào gốc tủy xương tự thân trong điều trị đột quỵ não. Quy trình này bao gồm các bước cụ thể về phân lập, bảo quản tế bào gốc, cũng như chỉ định và quy trình sử dụng tế bào gốc qua đường tĩnh mạch hoặc động mạch.

Đặc biệt, nghiên cứu đã cho thấy những kết quả tích cực về hiệu quả của liệu pháp tế bào gốc trong điều trị nhồi máu não. Qua việc so sánh nhóm bệnh nhân được truyền tế bào gốc với nhóm chứng, nhóm nghiên cứu đã ghi nhận sự cải thiện đáng kể về điểm NIHSS và Barthel (hai thang điểm đánh giá mức độ nghiêm trọng của đột quỵ và khả năng tự chăm sóc) ở nhóm bệnh nhân được điều trị bằng tế bào gốc.

Cụ thể, sau 6 tháng điều trị, nhóm bệnh nhân được truyền tế bào gốc đường tĩnh mạch có giá trị trung bình điểm NIHSS và Barthel cải thiện cao hơn so với nhóm chứng. So sánh giữa nhóm đường động mạch và đường tĩnh mạch, tỷ lệ bệnh nhân đạt Thang điểm Rankin sửa đổi (mRS ≤ 2, đánh giá mức độ tàn phế) ở nhóm động mạch cao hơn nhóm tĩnh mạch.

Điều quan trọng là, nghiên cứu cũng cho thấy rằng liệu pháp tế bào gốc tự thân là an toàn, không có sự khác biệt đáng kể về biến cố bất lợi và tỷ lệ tử vong giữa nhóm điều trị và nhóm chứng trong và sau thời gian điều trị 6 tháng.

Những kết quả này không chỉ có ý nghĩa khoa học quan trọng mà còn mở ra hy vọng mới cho bệnh nhân nhồi máu não tại Việt Nam. Nghiên cứu đã chứng minh rằng việc sử dụng tế bào gốc tự thân có thể mang lại những cải thiện đáng kể về chức năng thần kinh và chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân đột quỵ, đồng thời đảm bảo an toàn trong quá trình điều trị.

Tuy nhiên, đây chỉ là những kết quả ban đầu và cần có thêm nhiều nghiên cứu quy mô lớn hơn để xác nhận tính hiệu quả và an toàn của liệu pháp tế bào gốc trong điều trị nhồi máu não. Đồng thời, việc tối ưu hóa quy trình phân lập, bảo quản và sử dụng tế bào gốc cũng cần được tiếp tục nghiên cứu để đạt được kết quả tốt nhất.

Trong tương lai, liệu pháp tế bào gốc tự thân có thể trở thành một phương pháp điều trị đột phá, mang lại cơ hội phục hồi chức năng não bộ cho hàng triệu bệnh nhân nhồi máu não trên toàn thế giới. Đây là một lĩnh vực đầy tiềm năng và cần được đầu tư, nghiên cứu để sớm đưa vào ứng dụng thực tế, góp phần cải thiện sức khỏe cộng đồng.