Jane Goodall

Jane Goodall là một nhà linh trưởng học, nhà động vật học, nhà dân tộc học và nhà hoạt động vì môi trường người Anh. Bà nổi tiếng với nghiên cứu kéo dài hơn 60 năm về đời sống xã hội và gia đình của tinh tinh hoang dã ở Vườn quốc gia Gombe Stream, Tanzania. Những nghiên cứu của bà đã làm thay đổi cách chúng ta hiểu về tinh tinh và mối quan hệ giữa con người với các loài động vật.

Tên đầy đủ bà là Valerie Jane Morris-Goodall. Sinh ngày sinh 3 tháng 4 năm 1934, tại Hampstead, Luân Đôn, Anh. Quốc tịch, Anh.

Nghề nghiệp, nhà linh trưởng học, nhà tập tính học, nhà nhân chủng học, nhà hoạt động bảo tồn.

Nổi tiếng với nghiên cứu về tinh tinh hoang dã ở Gombe Stream, Tanzania.

Học vấn, Newnham College, Đại học Cambridge. Bằng Tiến sĩ Động vật học tại Đại học Cambridge (1966).

Bà kết hôn với Hugo van Lawick (1964-1974), có một con trai tên là Hugo Eric Louis van Lawick (biệt danh "Grub") và kết hôn với Derek Bryceson (1975-1980).

Những cột mốc quan trọng

Năm 1960, bắt đầu nghiên cứu về tinh tinh tại Gombe Stream, Tanzania, theo lời mời của nhà nhân chủng học Louis Leakey. Ban đầu, bà đến Gombe mà không có bằng cấp đại học chính thức.

Năm 1962, nhập học tại Đại học Cambridge để lấy bằng Tiến sĩ Động vật học. Bà là một trong số ít người được nhận vào chương trình Tiến sĩ mà không cần bằng Cử nhân.

Năm 1965, nhận bằng Tiến sĩ Động vật học từ Đại học Cambridge.

Năm 1977, thành lập Viện Jane Goodall (Jane Goodall Institute - JGI), một tổ chức toàn cầu hỗ trợ nghiên cứu Gombe và thúc đẩy các nỗ lực bảo tồn tinh tinh và môi trường sống của chúng.

Năm 1991, thành lập chương trình Roots & Shoots, một chương trình giáo dục thanh niên nhằm khuyến khích họ tham gia vào các dự án bảo tồn và nhân đạo.

Năm 2002, được bổ nhiệm làm Đại sứ Hòa bình của Liên Hợp Quốc.

Đến năm 2004, bà được Nữ hoàng Elizabeth II phong tước hiệu Dame Commander of the Order of the British Empire (DBE).

Những nghiên cứu khoa học để đời của Jane Goodall

Phát hiện tinh tinh biết chế tạo và sử dụng công cụ: Đây là một trong những phát hiện quan trọng nhất của Jane Goodall. Trước đó, người ta tin rằng chỉ con người mới có khả năng chế tạo và sử dụng công cụ. Năm 1960, Goodall quan sát thấy một con tinh tinh đực tên David Greybeard dùng cành cây đã được tuốt lá để "câu" mối từ tổ. Bà cũng quan sát thấy tinh tinh sử dụng lá cây như miếng bọt biển để thấm nước. Phát hiện này đã thay đổi quan niệm của giới khoa học về sự khác biệt giữa con người và động vật.

Nghiên cứu về hành vi và đời sống xã hội của tinh tinh: Goodall đã dành nhiều năm quan sát và ghi chép tỉ mỉ về hành vi của tinh tinh, bao gồm cả cách chúng giao tiếp, săn bắt, chăm sóc con cái và tương tác với nhau trong đàn. Bà đã phát hiện ra rằng tinh tinh có cấu trúc xã hội phức tạp, với các mối quan hệ gia đình bền chặt và các hành vi xã hội đa dạng. Bà cũng quan sát thấy những hành vi như chiến tranh giữa các nhóm tinh tinh, cho thấy những khía cạnh phức tạp trong hành vi của loài vật này.

Đặt tên cho từng cá thể tinh tinh: Thay vì chỉ đánh số cho các đối tượng nghiên cứu, Goodall đã đặt tên cho từng cá thể tinh tinh. Điều này giúp bà theo dõi và hiểu rõ hơn về tính cách, mối quan hệ và lịch sử cá nhân của từng con vật. Cách tiếp cận này đã làm thay đổi cách các nhà khoa học nghiên cứu động vật hoang dã, nhấn mạnh vào tầm quan trọng của việc quan sát hành vi cá thể.

Thành lập Viện Jane Goodall: Năm 1977, Goodall thành lập Viện Jane Goodall (JGI), một tổ chức toàn cầu hoạt động trong lĩnh vực bảo tồn động vật hoang dã và môi trường. JGI có các chương trình nghiên cứu, bảo tồn, giáo dục và phát triển cộng đồng ở nhiều quốc gia trên thế giới.

Ảnh hưởng của các nghiên cứu của Jane Goodall

Thay đổi cách nhìn nhận về tinh tinh: Các nghiên cứu của Goodall đã giúp chúng ta hiểu rõ hơn về tinh tinh, một loài vật có họ hàng gần gũi với con người. Bà đã chứng minh rằng tinh tinh có khả năng nhận thức, cảm xúc và hành vi phức tạp hơn chúng ta từng nghĩ.

Thúc đẩy công tác bảo tồn: Goodall là một nhà hoạt động tích cực trong việc bảo vệ môi trường và quyền lợi động vật. Bà đã truyền cảm hứng cho hàng triệu người trên thế giới tham gia vào các hoạt động bảo tồn.

Thay đổi phương pháp nghiên cứu động vật hoang dã: Cách tiếp cận của Goodall, tập trung vào quan sát hành vi cá thể trong môi trường tự nhiên, đã trở thành một chuẩn mực trong nghiên cứu động vật hoang dã.

Jane Goodall không chỉ là một nhà khoa học xuất sắc mà còn là một nhà hoạt động vì môi trường đầy nhiệt huyết. Những nghiên cứu và đóng góp của bà đã có ảnh hưởng sâu rộng đến lĩnh vực khoa học, bảo tồn và nhận thức của con người về thế giới tự nhiên.