Eleanor Anne Ormerod (1828 – 1901) là một nhà côn trùng học người Anh, và là một trong những người đầu tiên thiết lập ngành côn trùng học kinh tế và nông nghiệp. Mặc dù không được đào tạo bài bản, nhưng với trí tuệ sắc sảo và lòng đam mê khoa học, bà đã tự học thành tài. Bà đã có được kiến thức sâu rộng về kiểm soát côn trùng gây hại, và các ấn phẩm của bà về vấn đề này đã trở nên rất phổ biến, đưa bà trở thành một chuyên gia về côn trùng học. Ormerod là cố vấn cho Hiệp hội Nông nghiệp Hoàng gia Anh và đã được Hiệp hội Làm vườn Hoàng gia trao tặng huy chương Flora vì những đóng góp của bà cho bộ sưu tập côn trùng gây hại của họ. Bà trở thành người phụ nữ đầu tiên được Đại học Edinburgh trao bằng LLD danh dự và vào năm 2017, trường đại học này cũng đặt tên cho dịch vụ điện toán đám mây nghiên cứu của họ là 'Eleanor', theo tên bà.

Chân dung nhà côn trùng học người Anh Eleanor Anne Ormerod

Tuổi thơ và niềm đam mê khoa học

Eleanor chào đời năm 1828 trong một gia đình khá giả ở Anh. Bà không được đến trường mà học tại nhà dưới sự hướng dẫn của mẹ. Các môn học của bà chủ yếu là ngôn ngữ, hội họa và âm nhạc - những môn học được cho là giúp phụ nữ có lợi thế trong hôn nhân.

Tuy nhiên, Eleanor lại có niềm đam mê đặc biệt với côn trùng. Trong cuốn tự truyện của mình, bà kể rằng, từ thuở nhỏ đã dành hàng giờ quan sát những con bọ nước trong một chiếc cốc nhỏ. Bà từng kinh ngạc khi chứng kiến một con bọ bị thương bị đồng loại ăn thịt ngay lập tức.

Khi Eleanor kể lại chuyện này với cha mình, ông đã không mấy để tâm. Mặc dù cha mẹ cho phép bà quan tâm đến khoa học, nhưng họ không thực sự khuyến khích sở thích này của bà.

Vào thời của Eleanor, mục tiêu chính của các cô gái quý tộc là tìm được một người chồng giàu có và quyền lực. Tuy nhiên, cha của Eleanor là một người sống ẩn dật, không thích giao thiệp. Gia đình bà cũng không có nhiều mối quan hệ xã hội để "mai mối" cho con gái. Cả ba chị em nhà Ormerod đều không kết hôn.

May mắn thay, sau khi cha qua đời, họ được thừa kế một khối tài sản lớn, đủ để sống thoải mái đến cuối đời. Cuộc sống độc thân và giàu có đã mang lại cho họ sự tự do để theo đuổi những đam mê của mình. Eleanor đã tận dụng cơ hội này để thỏa mãn trí tò mò khoa học.

Những bước đột phá trong ngành côn trùng học nông nghiệp

Bài báo khoa học đầu tiên của Eleanor viết về khả năng tiết chất độc của loài sa giông Triton. Để kiểm chứng tác dụng của độc tố, bà thậm chí đã tự mình thử nghiệm bằng cách cho đuôi con sa giông vào miệng. Những tác động khó chịu sau đó (sùi bọt mép, co giật miệng và đau đầu) đã được bà mô tả chi tiết trong bài báo.

Năm 1868, Eleanor có bước đột phá đầu tiên trong ngành côn trùng học nông nghiệp. Hiệp hội Làm vườn Hoàng gia Anh đã yêu cầu bà giúp xây dựng một bộ sưu tập côn trùng có ích và có hại cho nền nông nghiệp. Bà nhiệt tình tham gia và dành cả thập kỷ tiếp theo để thu thập và phân loại các loài côn trùng.

Trong quá trình này, bà đã phát triển các kỹ năng chuyên môn để xác định côn trùng, hành vi và sinh thái của chúng. Bà cũng nhận ra rằng, người nông dân gặp rất nhiều khó khăn trong việc đối phó với côn trùng gây hại và họ cần những lời khuyên khoa học để bảo vệ mùa màng.

Vào thời điểm đó, hầu hết các nhà côn trùng học chuyên nghiệp đều tập trung vào việc thu thập và phân loại côn trùng, mà ít quan tâm đến việc ứng dụng kiến thức vào nông nghiệp. Eleanor quyết định trở thành một "nhà côn trùng học nông nghiệp".

Năm 1877, bà tự xuất bản báo cáo đầu tiên trong loạt 22 bài báo cáo thường niên, cung cấp hướng dẫn kiểm soát côn trùng gây hại trên nhiều loại cây trồng. Mỗi loài côn trùng gây hại đều được mô tả cụ thể về đặc điểm, hành vi và sinh thái, với ngôn ngữ dễ hiểu cho người nông dân.

Những nghiên cứu của Eleanor Anne Ormerod về côn trùng gây hại cho cây bụi và cây ăn quả

Eleanor nhận thấy rằng, nhiệm vụ này đòi hỏi một lượng lớn thông tin mà một mình bà không thể đảm đương. Bà đã nghĩ ra cách huy động người nông dân tham gia vào việc cung cấp dữ liệu. Bà gửi bảng câu hỏi đến người dân trên khắp vùng quê, thu thập thông tin về các loài côn trùng gây hại mà họ quan sát được, cũng như các biện pháp kiểm soát mà họ đã thử nghiệm.

Bà cũng tiến hành các thí nghiệm và quan sát để xác minh thông tin từ mạng lưới nông dân. Mỗi báo cáo của bà đều kết hợp kết quả nghiên cứu của bản thân với thông tin từ người nông dân. Điều này đã giúp nâng cao uy tín của bà trong giới khoa học.

Eleanor được mời giảng dạy tại nhiều trường đại học và tổ chức trên khắp nước Anh. Bà cũng sử dụng chuyên môn của mình để giải quyết vấn đề sâu bệnh ở nhiều nơi trên thế giới.

Năm 1900, Đại học Edinburgh đã trao bằng luật danh dự cho Eleanor. Bà là người phụ nữ đầu tiên nhận được vinh dự này trong lịch sử của trường. Nữ văn sĩ nổi tiếng Virginia Woolf cũng đã viết một câu chuyện dựa trên cuộc đời của bà.

Tranh cãi về thuốc trừ sâu

Mặc dù có nhiều đóng góp cho ngành côn trùng học nông nghiệp, Eleanor cũng gây ra nhiều tranh cãi khi ủng hộ một loại thuốc trừ sâu nguy hiểm tên là Paris Green. Đây là một hợp chất có nguồn gốc từ asen, có khả năng tiêu diệt hầu hết các loại côn trùng, bao gồm cả loài có lợi.

Ngày nay, chúng ta thấy việc Eleanor đánh giá thấp sự nguy hiểm của Paris Green là ngây thơ. Tuy nhiên, vào cuối những năm 1800, người ta rất lạc quan về khả năng giải quyết các vấn đề bằng khoa học. Paris Green mang lại cho người nông dân một giải pháp rẻ tiền và hiệu quả để bảo vệ mùa màng.

Mặc dù vậy, thuốc trừ sâu chỉ là một trong những biện pháp kiểm soát côn trùng gây hại được khuyến nghị trong báo cáo của Eleanor. Bà cũng đề xuất nhiều biện pháp khác như sử dụng lưới chắn và loại bỏ sâu bệnh thủ công. Những phương pháp này, cùng với nhiều kỹ thuật thân thiện với môi trường khác, đã trở thành nền tảng của chiến lược "quản lý dịch hại tổng hợp".

Eleanor Anne Ormerod đã cống hiến cả cuộc đời mình cho mục tiêu bảo vệ nền nông nghiệp. Bà là một nhà khoa học tài năng, một người phụ nữ mạnh mẽ và độc lập. Bà đã chứng minh rằng, tiến bộ trong ngành côn trùng học nông nghiệp chỉ có thể đạt được khi có sự hợp tác chặt chẽ giữa các nhà chuyên môn và người nông dân.