Tết Nguyên đán, lễ hội truyền thống lớn nhất và lâu đời nhất của dân tộc Việt Nam, luôn mang một ý nghĩa thiêng liêng và sâu sắc. Đây không chỉ là dịp đoàn tụ, sum họp gia đình, mà còn là cơ hội để mỗi người nhìn lại quá khứ, tưởng nhớ tổ tiên và đón chào một khởi đầu mới. Tuy nhiên, trong xã hội hiện đại với guồng quay hối hả và áp lực của công việc, giá trị văn hóa Tết cổ truyền đang đứng trước nguy cơ mai một. Những người đi trước, những người làm cha, làm mẹ làm thế nào để giữ gìn những nét đẹp truyền thống này trong lòng con trẻ?

Những hình ảnh cả nhà quây quầy, cùng chuẩn bị Tết càng ngày càng trở nên khan hiếm. Ảnh minh họa: Hoàng Toàn

Theo TS Tâm lý học Quách Thu Quế, tình trạng trẻ em không còn hào hứng với Tết như xưa là một thực tế đáng suy ngẫm. Nguyên nhân chính đến từ sự thay đổi trong lối sống, khi nhịp sống nhanh và sự phát triển của công nghệ khiến không ít gia đình chọn cách đón Tết đơn giản hơn. Những phong tục như gói bánh chưng, trang trí nhà cửa hay đi chúc Tết họ hàng dần bị lược bỏ, nhường chỗ cho những chuyến du lịch hoặc thời gian nghỉ ngơi. Bên cạnh đó, sự phổ biến của mạng xã hội và thiết bị điện tử cũng khiến trẻ em dễ bị cuốn hút vào thế giới ảo hơn là tham gia vào các hoạt động truyền thống. Điều này làm mất đi sự kết nối giữa trẻ em và giá trị văn hóa Tết.

Tuy nhiên, không phải tất cả đều tiêu cực. Nhiều gia đình đã và đang nỗ lực khơi dậy sự hứng khởi của con trẻ với Tết cổ truyền bằng những hoạt động thiết thực và ý nghĩa. TS Quách Thu Quế nhấn mạnh rằng, để trẻ hiểu và trân trọng Tết, cha mẹ cần giải thích cho con về ý nghĩa sâu sắc của ngày lễ này. Tết không chỉ đơn thuần là dịp nghỉ ngơi mà còn là cơ hội để gắn kết gia đình, tưởng nhớ tổ tiên và bắt đầu một năm mới đầy may mắn. Bằng cách kể cho con nghe về các phong tục, tổ chức các hoạt động như tự tay gói bánh chưng, đi chợ Tết hay trang trí nhà cửa, cha mẹ có thể giúp trẻ cảm nhận rõ hơn không khí truyền thống.

Ngoài ra, vai trò của công nghệ cũng cần được nhìn nhận một cách tích cực. Dù sự phát triển của chuyển đổi số làm thay đổi nhiều khía cạnh của cuộc sống, nhưng nếu biết cách ứng dụng đúng đắn, công nghệ có thể trở thành một công cụ hữu hiệu trong việc bảo tồn văn hóa Tết. Các nền tảng mạng xã hội có thể được sử dụng để chia sẻ hình ảnh, câu chuyện và ý nghĩa của các phong tục Tết, giúp giới trẻ tiếp cận với văn hóa một cách sinh động. Những video hướng dẫn làm bánh chưng, bày mâm ngũ quả hay kể chuyện sự tích Tết có thể thu hút sự quan tâm của trẻ em và thanh thiếu niên.

Bên cạnh việc tận dụng công nghệ, các bậc phụ huynh cũng nên tạo điều kiện để trẻ tham gia vào các hoạt động thực tế. Chẳng hạn, việc cùng con gói bánh chưng không chỉ giúp trẻ hiểu về ý nghĩa của các nguyên liệu mà còn rèn luyện sự khéo léo và kiên nhẫn. Hoạt động trang trí nhà cửa sẽ giúp trẻ cảm nhận được niềm vui và sự háo hức khi chuẩn bị đón năm mới. Đưa trẻ đi chợ Tết không chỉ là cơ hội để giới thiệu về những món đồ truyền thống mà còn giúp trẻ cảm nhận không khí nhộn nhịp, vui tươi của ngày lễ lớn.

Việc cùng con gói bánh chưng không chỉ giúp trẻ hiểu về ý nghĩa của ngày Tết, của các nguyên liệu làm nên chiếc bánh mà còn rèn luyện sự khéo léo và kiên nhẫn. Ảnh minh họa: Hoàng Toàn

Ngoài ra, việc thực hiện các nghi lễ thắp hương gia tiên hay đi chúc Tết ông bà, người thân cũng là cách để trẻ học về lòng biết ơn, sự kính trọng và ý nghĩa của tình cảm gia đình. Cha mẹ nên giải thích rõ cho con về những giá trị này, đồng thời làm gương bằng cách thực hành các phong tục một cách nghiêm túc và tận tâm. Khi trẻ thấy cha mẹ trân trọng và yêu quý Tết cổ truyền, chúng sẽ hình thành ý thức gìn giữ và phát huy những giá trị tốt đẹp này.

Không chỉ dừng lại ở những hoạt động gia đình, cha mẹ còn có thể hướng dẫn trẻ tham gia vào các trò chơi dân gian hay các lễ hội Tết truyền thống tại địa phương. Đây là cơ hội để trẻ hiểu thêm về văn hóa dân tộc, đồng thời tạo nên những kỷ niệm đẹp trong tuổi thơ. Những trải nghiệm này không chỉ giúp trẻ cảm nhận không khí vui tươi của Tết, mà còn gắn kết gia đình qua những giây phút ý nghĩa bên nhau.

TS Quách Thu Quế cũng nhấn mạnh rằng, việc giáo dục con trẻ về giá trị tinh thần và ý nghĩa lịch sử của Tết là vô cùng quan trọng. Cha mẹ cần dành thời gian trò chuyện, kể cho con nghe về sự tích Tết Nguyên đán, về những câu chuyện gắn liền với phong tục và truyền thống. Đây không chỉ là cách để trẻ hiểu rõ hơn về văn hóa dân tộc, mà còn giúp chúng thêm tự hào và yêu quý những giá trị mà ông cha đã gìn giữ qua bao thế hệ.

Để giữ gìn văn hóa Tết trong lòng con trẻ, điều quan trọng nhất là sự đồng hành của cha mẹ. Bằng cách kết hợp giữa giáo dục, thực hành và truyền cảm hứng, chúng ta có thể giúp thế hệ trẻ hiểu và trân trọng Tết cổ truyền, từ đó tiếp nối và phát huy những giá trị tốt đẹp của dân tộc. Trong bối cảnh hiện đại, dù có nhiều thách thức, nhưng với sự nỗ lực và tình yêu dành cho truyền thống, Tết Nguyên đán vẫn sẽ mãi là một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của mỗi gia đình Việt Nam.